Kerstfeest

Kerst vieren midden in de zomer. Dat hebben we vorig jaar ook gedaan, dus op zich is daar niets nieuws aan. Maar ik denk dat dat nooit gaat wennen. Wat blijkt dan dat sfeer blijkbaar ontzettend veel doet aan het kerstgevoel. Het Kerstfeit blijft overeind staan, waar en wanneer dan ook: God als Jezus geboren op deze wereld, vóór deze wereld! Omdat Hij ons zo liefhad... heb je dat gezien en aanbeden afgelopen woensdag?

Hier zijn we dinsdagavond naar de kerstdienst in de internationale kerk van Addis geweest. Kerstliederen, kerstverhaal voor de kinderen, kerstboodschap... Een vervanging voor het kinderkerstfeest op 2e kerstdagmorgen in Doetinchem! Woensdag Kerst, 25 december. Toch leuk dat Ethiopiers er aan denken dat wij dat op die dag vieren. Geerten liep die morgen door de straat, op weg naar het groene winkeltje om broodjes te kopen. Komt het wat oudere kortbenige bollige mannetje van een paar huizen verderop langs op z'n krakkemikkige fiets: "Happy Christmas!" De vrouw van het winkeltje vergat het helemaal. Maar de volgende dag, toen ik melk ging halen (en ze wederom de data goed controleerde ;-)) bood ze haar verontschuldigingen aan: "Ik vergat je man gisteren helemaal Merry Christmas te wensen." En ze deed het mij alsnog, geen hand, maar een arm, want haar hand was vies, dan pak je hier gewoon de arm vast. "Toen hij wegliep dacht ik er aan, maar hij was al te ver weg. Wil je mijn excuses aanbieden?" Zal ik doen hoor, maar wacht eerst maar eens af of wij er 7 januari wél aan denken...!
's Avonds hebben we kerst gevierd met de Nederlanders en hun talrijke gasten in de tuin van Interlakesschool. In het donker (tis hier altijd elke avond voor 7 uur donker), dat bracht toch nog wat sfeer met lampjes, lichtjes en kaarsjes. We hebben samen gezongen, nagedacht over Jesaja's profetie, geluisterd naar de kinderen (ook Gideon, Eef en Sem hebben een lied gezongen wat ze op school hadden geleerd) en ik heb bij het flakkerend schijnsel van een kaars een kerstverhaal van Frinsel voorgelezen. 't Was fijn om zo bij elkaar te zijn!

Dank voor de verschillende mails die we kregen in de afgelopen we(e)k(en). Fijn dat jullie met ons meeleven! We merken wel dat jullie je wat zorgen maken om de grond die niet zo op schiet. Niet dat wij dat niet doen, maar we zijn er gewoon steeds mee bezig en 't is Africa. Iemand zei hier pas: "Two weeks is as half an hour." Daarom gaat het niet sneller..
Een update over de stand van zaken: we hebben 3 opties. De eerste is grond van een diaspora Ethiopier in Asela. Hij heeft vorige week een officiele brief gehad dat hij binnen 2 maanden óf alsnog wat moet gaan doen óf moet vertrekken. Die 2 maanden waren trouwens eerst 10 dagen, later 20 dagen, nu dus 2 maanden. Waar gaat dat naar toe? Verwachten ze (weer) smeergeld? Andere optie is de grond van de Arabische buurman daar. Hij wil liever naar Oekraine en wil z'n landcontract wel aan ons over doen. Maar hij wil daar m.i. flink geld voor hebben... we zijn in onderhandeling. Laatste optie is grond in een vallei in Ginchi. De contacten met de lokale overheid daar worden steeds beter. Morgen hebben wij overleg met de lokale bevolking in dat gebied. We hopen dat er volgende week een herhaalbijeenkomst is waar wij misschien ook onze neus kunnen laten zien. Goodwill kweken is erg belangrijk, we hebben deze lokale boeren nodig in de toekomst! De grond is officieel dan wel van de overheid, maar illegaal staat er toch wat teff en de lokale koeien trekken over de grond. Het voelt voor hen dan misschien toch als afpakken. Beter een goed begin dus, da's het halve werk.

Juliaans versus Gregoriaans

Maandagmorgen ging ik op pad om o.a. stroom en water te betalen. De eerste vijf dagen van de nieuwe maand heb je de tijd om stroom te betalen en de eerste 20 dagen voor water. Ben je te laat, dan krijg je een boete. Dat had ik dus de eerste keer. Ze rekenen hier namelijk met de Juliaanse kalender (vandaar Kerst op 7 januari en Nieuwjaar op 11 September). Alle 12 maanden hebben 30 dagen. Wat overblijft (onze 31^e dagen) worden in de 13^e maand gestopt. Echt handig voor Europeanen. Ik weet volgens mijn Gregoriaanse kalender namelijk niet wanneer het de 1^e tot 5^e dag van de nieuwe maand is hier! Die 20 dagen, dat rommelt wel en komt niet zo nauw. Sommige bedrijven gebruiken op hun bonnen ‘onze datum’, andere de Juliaanse datum, dus aan de hand daarvan heb ik dus op mijn kalender ook de Ethiopische datum geschreven voor de komende maanden. Mét de herinnering aan het betalen van stroom...! Vandaag is het 12-04-2006. Wie goed rekent weet dus dat ik afgelopen maandag weer te laat was... Vorige week ben ik 2x bij het loket geweest om stroom te betalen, maar beide keren waren ze gesloten. Blijkbaar alleen ’s morgens open.  “Come Monday morning.” Dus Monday morning eerst naar het loketje voor water. Kon ik achteraan sluiten in de rij. Was nog niet eerder zo druk geweest! Maandag=water-betaaldag blijkbaar. Geerten was er ook bij. Die is intussen maar stroom gaan betalen. Belde mij kwartier later op: “De meterstanden zijn niet opgenomen, ik ga wel even naar huis om die op te schrijven.” Zo gezegd, zo gedaan. Mijn rij vorderde langzaam. Wat later wéér telefoon: Geerten again. “Ze zeggen dat we 1300 birr moeten betalen omdat ze al een paar maanden een schatting hebben gemaakt van onze meterstanden. Nu hebben ze dus de juiste standen. Maar we hebben nog een tegoed openstaan van 800 birr, dus blijft nog 500 over. Maar dat hoeven we nú niet te betalen, de volgende keer. Snap jij het?” Nee dus, helemaal níét! De eerste keer is de broer van de verhuurder meegeweest (broer zit zelf in Addis, hij is zaakwaarnemer), toen was er niks aan de hand. We hebben betaald wat op het overzicht stond dat de meneer van de Nuon had (;-)), de boete werd toen boven betaald en klaar was Kees. Openstaande tegoeden? Schatting van meterstanden? Niemand heeft er een woord over gerept. Bij de Vitens was het al niet veel anders. Toen ik eindelijk aan de beurt was, bleek de opname van de watermeter nog niet verwerkt (ze waren namelijk de week ervoor op komen nemen). Slechts 5 birr administratiekosten betalen. Net als vorige maand trouwens... Maar het zal wel, we zien volgende maand wel verder! Nieuw jaar, nieuwe ronde, nieuwe kansen.

Dat data handig zijn, maar nog niet altijd werken bleek ook bij ons ‘Engelse vroutje van het groene winkeltje’. Ze woont ergens in het dorp en heeft een winkeltje een straat verderop. In het begin gingen we vaak boodschappen halen bij haar omdat ze goed Engels kon. Nu we weten dat we aand e overkant van de straat ook heel veel kunnen krijgen, komen we minder vaak naar haar. Ze vroeg er naar toen ik pas bij haar langskwam. Tja, ‘k heb maar uitgelegd dat ik vaak van het gemak ben. Ik verkies 25 m lopen boven 500 m...  Máár: ze heeft nu een koelkast in haar shopje! En daarin heeft ze melk! En laat ik nou altijd melk in het dorp moeten halen. Dat betekend dus plannen hoe, wat, waar en wanneer met/zonder de kinderen in de minibus enzo. En dan ga ik weer voor het gemak en besluit: ik koop voortaan mijn melk bij haar! Netjes verpakt in een plastic zakje van 500 ml. Ik vroeg hoeveel ze er heeft.  7 stuks. Welke datum staat erop? Datum??? Staat er een datum op? Waarom dat? Aha, hier valt iets te onderwijzen! Tis dan wel een Juliaanse datum, dus we moeten even omrekenen of de melk tot morgen, overmorgen of volgende week goed blijft, maar er is weer één iemand op de wereld meer die begrijpt dat producten bederven zélfs als ze in de koelkast liggen... En het eerste wat ze nu doet als je melk komt halen, is kijken tot wanneer het goed is. “O sorry, this one is from yesterday, I’ll give you another one…”  Mooi toch?

Klussen

Zowaar, deze week hebben we geklust! Iets wat we afgelopen acht jaar zo ongeveer onafgebroken hebben gedaan, was hier nog niet aan de orde geweest. Ook wel een keer fijn... maar we hebben er nu weer extra van genoten! Bij het staalbedrijf hadden we bedden besteld. Drie combi's van hoogslaper/stapelbed/bureau. Gewoon creatief nadenken en je ontwerpt een bed wat te gebruiken is als stapelbed, maar waarbij je ook het onderste bed een standje hoger kunt zetten en je, in plaats van je matras er neer te leggen, een werkblad hebt zodat je het als bureau kunt gebruiken. Handig voor Anieks kamer, niet al te groot en tevens school. Kan zij bovenin slapen en Gideon en Evalynn onderin werken. En twee voor de kids. Nu om te slapen, later om te studeren. Jaja, een beetje meid is op haar toekomst voorbereid (weet ik nog van vroeger, een slogan van de Landmacht die me toen wel aansprak!). Maar... het staalbedrijf is vooral gespecialiseerd in profielen e.d. en niet echt in bedden. En wie Geerten een beetje kent... die weet ook dat dingen voor in huis liefst perfect moeten! Dus als de jongens het in elkaar gelast en een keer geverfd hebben, moet je vooral veel controleren. En als ze na twee keer bijwerken het nog niet gedaan hebben zoals jij wilt ("Kom op! dat kun je van deze jongens toch niet verwachten?!"), dan doe je het toch gewoon zelf? Dus zijn we samen gezellig bezig geweest. Schuren, her en der plamuren. Volgende dag laatste beetjes schuren en daarna afnemen. Mochten de jongens toch nog spuiten... Ik vroeg hem: "Ga je dat nou straks ook doen? In de avonduren verbeteren wat de jongens overdag hebben gedaan?" "Nee, een stal is maar een stal, dat komt niet zo nauw. En binnen doe jij toch alles?" Jaja, zit dat zo. Waarschijnlijk kom ik hier later nog eens op terug... Terwijl ik deze blog aan het typen ben is Geerten met Aniek het eerste bed aan het installeren op haar kamer. En haha, de andere twee passen niet door de deur van de slaapkamer...! Lachen. Mogen de jongens dus weer mee aan de gang: balk eruit slijpen, bed naar binnen, balk er weer tussen lassen ofzo... Foto's volgen!

Deze week ook nog op het land van Alfa Farms gekeken (alfafarms.com) bij het binnenhalen van de luzerne. Mooie handzame baaltjes werden daar geperst door Arie en wat medewerkers. Konden wij mooi de kunst afkijken, want we hopen in de toekomst verschillende hectares in te gaan zaaien met luzerne.

Verrassingen

Afgelopen week was een week vol verrassingen. Het begon met een telefoontje van een Arabier. We hadden hem nog niet eerder zelf ontmoet, wel een Israëliër die op zijn compound bezig was. Hij heeft grond in Asela, langs het asfalt. Al met al is Ethiopië toch niet helemaal wat hij verwacht had en hij heeft z’n zitten gezet op ondernemen in de Oekraïne. Hij wil van z’n grond af... Dat lijkt voor ons een open deur. Toch op onze voorkeursplek, lángs het asfalt en mét water en stroom en zó ter overname aangeboden. Er staan ook wat gebouwtjes en machines. Maar toch... hoe gaat dit bij de overheid, het overnemen van een andere investeerder? Moet de grond niet eerst gewoon terug naar de overheid en dan weer uitgedeeld worden aan een andere investeerder? Welke addertjes zitten er onder het gras? Dat wordt dus uitzoeken komen tijd...

Een andere verrassing is altijd weer het wel of niet aanwezig zijn van stroom. Deze week was het beduidend minder met de stroom. Zomaar een paar dagen dat er vanaf het begin van de morgen tot eind van de middag geen stroom was. En dan doet de waterpomp het dus ook niet, en zit er niks anders op dan water af te tappen uit het waterreservoir. En dan wil je net aan het werk op de computer, valt de stroom uit.. En als de accu van je laptop dan z’n werk niet meer doet, kun je dus net niks... Huishoudelijke dingetjes dan maar... Strijken? O nee, dat lukt niet. Stofzuigen? He, ook al niet. Ramen zemen, of de badkamer een beurt? Maar geen warm water natuurlijk... Dus eerst water aftappen, pannetje op het vuur (ik blij dat we naast een elektrische pit ook gaspitten hebben!) en dan pas water om te poetsen. Tja, ontberen doet waarderen. En dineren bij kaarslicht is ook best gezellig!

Daarna volgde donderdagavond, 5 december. Een datum met een lading. Maar daar merk je hier in Ethiopie niks van. Geen pepernoten, geen chocolademelk, geen laatste aanbiedingen voor allerlei leuke cadeautjes. Zelfs nog weinig Kerstversieringen o.i.d., maar dat komt nog wel. Ethiopische Kerst is pas 7 januari... Maar... onverwachts kwam er toch nog pakjesavond! Peter en Heleen Stam kwamen hiet met hun kinderen en gast Willemien nog pannenkoeken eten voor Evalynns verjaardag. En na die hele stapel begonnen de mannen stoer aan de afwas... Tot opeens, een flinke roffel op de deur! Help, wat gebeurd er? Onverwacht bezoek? De kinderen deden de deur open en daar stond een zwarte zak... Wat zou er in zitten?! Chocoladepepernoten!! Joehoe! En cadeautjes, een heleboel, voor iedereen één en voor Evalynn zelfs twee! Tekenblokken, keukenschorten, een knipbon, zaden voor keukenkruiden, knutselspullen... wow! Dat was nog eens een verrassing! Volgend jaar toch ook maar een voorraad cadeautjes meenemen...

Ik vind het nog steeds knap dat Peter door het raam van de keuken naar buiten is geklommen, om het huis gelopen is, aan de deur gerammeld heeft en voordat dat we doorhadden wat er aan de hand was, al weer heel braaf en onschuldig af stond te drogen in de keuken...

Andere verrassing: koningin Maxima is in Ethiopie! Gisteren aangekomen. Maar we zullen wel geen gelegenheid hebben om haar te ontmoeten. Ze komt niet in haar rol als koningin, maar namens de VN. Anders hadden we toch best kunnen vragen of zij niet wat betekenen kan voor ons bedrijf m.b.v. microkredieten ofzo..

En laatste verrassing (maar wel gepland) is dat Snuf gedekt is door Zaro vorig week en dat we hopen op puppies rond Sem z’n verjaardag eind januari! Als haar gedrag iets zegt, dan zeg ik dat ze dragend is! Zo aanhankelijk als ze opeens is! En ze komt halverwege met haar voerbak aandragen, mevrouw denkt dat ze nu al voor twee of tien moet eten... Maar het zou superleuk zijn!!

Minibus en badrituelen

De auto is wéér bij de garage… Denk je na een grote beurt van 2 weken alles gehad te hebben, belt Geerten op: “Ik hoop dat het goed gaat, maar de remmen doen het niet goed. Als ik een noodstop moet maken, gaat dat vast niet lukken.” Fijn zo’n bericht, zeker als je weet dat hij onderweg is ergens achter Addis en voorlopig nog niet terug is. “Ik ga gelijk maar even langs de garage.” Ja, dat lijkt me verstandig in zo’n geval. En laat ze alles goed nakijken! Het zijn goeie jongens hoor, ze weten wat ze doen en kunnen dat ook goed uitleggen. Geerten vind het ook allemaal wel erg interessant. Maar onhandig is het wel, steeds zonder auto zitten. Maar ach, het merendeel van de Ethiopiers heeft geen auto. Dus waarom wij ook niet een weekje? Minibusjes rijden er genoeg. We lopen dus naar het asfalt (500 m), de hoofdweg in Debre Zeit, en daar wacht je gewoon totdat een blauw-wit busje stopt, de goedkope taxi hier. Stoelplek voor 9 personen achterin, maar op iedere bank moeten er minstens 3 (de 3^e heeft zo’n halve-bil-plek), kinderen op schoot, op de wielkast kunnen er ook 2, op de achterbank 4 of 5 en tegen de rugleuning van de voorstoelen ook nog één. Dus 16 past best. Niet mopperen, lekker knus. Er is altijd één jongen die de plekken regelt en het geld int. Hij zit op een piepklein houten krukje dat er bij elke stop bijna uitvalt. Als er iemand uit moet tikt hij tegen metalen plafond zodat de chauffeur weet dat hij moet stoppen. En zo kom je weer naar de andere kant van Debre Zeit voor 2 birr per persoon (25 birr is € 1,00).

De kinderen vinden de mini-bus erg leuk. Gideon is van een hand uitsteken als wij mee willen en de bus stoppen moet. Evalynn wil altijd betalen en Sem kruipt het liefst op de achterbank. En alle mensen vinden het leuk, van die roodharige kinderen naast of voor of achter hen op de bank. Ze moeten even een handje geven, een kus op de hand of een aai over de bol. En als er iemand vraagt “What’s your name?” dan geeft Gideon al keurig antwoord en hij zal ook wel even zeggen hoe Eef en Sem heten. En zelfs Sem zegt al “I’m fine” als iemand vraagt “How are you?”! En dat heb ik hem niet geleerd…

Het wordt hier ’s nachts ook steeds kouder, net als in Nederland. Ik denk zo’n graad of 10. Echt van dat weer waarbij je zin hebt om lekker onder de dekens te kruipen. Ik ben daar wel blij mee. Dan slaap je tenminste goed omdat het afkoelt binnen. Heel wat anders dan bijvoorbeeld Nigeria waar het ’s nachts nog zo warm bleef dat je zwetend in bed ging en er zwetend weer uit kwam… Doe mij dan maar Ethiopie! Overdag wordt het dan wel weer behoorlijk warm, maar dat is vooral in de volle zon. Daar zit je niet gauw langer dan 10 minuten, dan wordt het echt te warm. Maar in de schaduw heb ik graag m’n trui aan en vorige week op de bazaar heb ik maar gewoon wollen sloffen gekocht omdat je anders toch ’s morgens en ’s avonds koude voeten hebt. Raar die verschillen. De tuin sproeien is ook een must. Maar het leuke is dat er in mum van tijd allerlei verschillende vogeltjes komen. De duiven zitten tussen het gras onder de sproeier met de vleugels wijd, de kleinere vogels drinken van de druppels die op gras vallen en anderen zitten te drinken en zich te wassen in de struiken die besproeid worden. Een ander gaat bovenop de lekkende kraan in de tuin zitten en bukt zich onderste boven om te drinken. Anderen badderen op de grond achter de rozen waar een plasje is komen te staan op het beton. Ik ben maar eens heel stilletjes met m’n rug tegen de muur gaan zitten. Ze zijn hier absoluut niet bang, de vogels, en zitten op een paar meter afstand hun badritueel uit te voeren of anderen te gadeslaan. Prachtig!

Happy Birthday!

Evalynn is gisteren 4 jaar geworden! Hieperdepiep hoera!! Met deels Nederlandse en deels Ethiopische cadeautjes (een Ethiopische pop in een Nederlandse buggy..) werd het een echt feest. Zaterdag was er een ontzettend leuke bazaar in Addis waar allerlei stichtingen handgemaakte spullen verkochten. Tassen, sieraden, manden, kaarsen, thee, kleding, stoffen, enz. En er stond een vrouw die overheerlijke cupcakes en cookies gemaakt had. Nou, dat kwam goed uit! Gisteren hebben we ervan gesmuld en het maakte de verjaardag tot een echte met zulk feestelijk gebak! Nu vanmorgen zit ze voor het eerst in groep 1... Van maandag- t/m donderdagmorgen gaat ze voortaan naar de Grazelandschool. Sem zal wel even moeten wennen... op dinsdag- en woensdagmorgen geen Evalynn om mee te spelen. Of zou het juist lekker rustig spelen zijn zonder een meisjemoeder?!

Vorige week wilden we eigenlijk beslissen of we de grondprocedure in Ginchi óf Asela gaan voortzetten. Geerten is daarom weer naar het investment bureau in Asela geweest. Een beetje met het idee om afscheid te nemen. Maar ook gelijk voor de laaste keer vragen of ze niet een andere plek hebben die beter bereikbaar is (dan de 1^e plek waarvoor we 20 km weg aan moeten leggen). Is er dan niks op de plek van onze voorkeur, dan gaan we naar Ginchi. Hij onmoette de vrouw van de Zonale overheid (provincie, zeg maar) die uiteindelijk een behoorlijk belangrijke stem heeft in de grondaanvraagprocedure. Zij gaf aan dat er alleen grond is nog veel verder weg van Addis en niet in de nabije omgeving van Asela. Maar al gaande het gesprek bleek dat ze bezig waren met een investeerder die z’n beloften niet nakomt. Als je grond toegewezen hebt gekregen, dien je  binnen 6 maanden aan de gang te gaan anders heeft de overheid het recht om de grond weer terug te nemen en aan een andere investeerder te verleasen. Nu zit er langs het asfalt vlak na Asela een investeerder die al 6 jaar niks doet. Hij heeft al een 1^e waarschuwing gehad maar heeft nog steeds niks verbeterd. Hij is een Ethiopier uit de diaspora en wordt dus als buitenlandse investeerder gezien. Maar omdat hij Ethiopier is, weet hij wel het klappen van de zweep en waarschijnlijk wordt er steeds gewoon wat smeergeld betaald waardoor het door de vingers word gezien... Nu zijn blijkbaar de rapen gaar (leuk he, al die uitdrukkingen ;-)) en gaan ze hem toch onteigenen. Wij zouden dan z’n plek in kunnen nemen. Maar die procedure gaat wel 2 tot 3 maanden duren...

De volgende dag zijn wij daarom gelijk naar de commissionair van het Oromia Reginal Bureau gegaan, een hoge baas die o.a. deel uitmaakt van de board members die moeten gaan beslissen over de toewijzing. We waren al eerder bij hem geweest, een leuke jonge kerel die ons toen een aanbevelingsbrief gaf. Maar nu bleef hij ook hangen bij die 2-3 maanden. Want die investeerder heeft recht op 20 dagen bezwaar maken e.d. Nu hadden wij Tadi mee, een slimme meid die net afgestuurd is in accountancy. Ze had de Rules & Regulations voor investeerders goed doorgelezen en wist dat zo iemand, zeker na een 1^e waarschuwing, gewoon gelijk van z’n land afgezet kan worden. Dat hield ze ook die commissionair voor. ‘Tja meid, inderdaad, zo staat het er, maar in de praktijk...’ Misschien proberen ze ons uit.. ze weten dat we graag willen en dat we liefst voor 1 januari land willen hebben. Als je treuzelt en moeilijk doet gaan mensen toch vanzelf smeergeld betalen? Helaas commissionair, dan ben je aan het verkeerde adres! Maar wat we nu wél moeten doen weten we niet goed. Dan maar naar Ginchi? Maar of we daar wel binnen 3 maanden het land in handen hebben? Eerlijk duurt in dit geval wel echt het langst...  

   

Regen?!

Ongelooflijk maar waar: deze week heeft het bijna elke dag geregend... Maandag was er nog geen wolkje aan de lucht, maar dinsdag begon het. Donkere wolken pakten zich samen. Ik zei al: “Het lijkt waarempel wel of er regen komt!” Maar dat kán natuurlijk helemaal niet half november! Het was al uitzonderlijk dat het begin oktober nog een bui deed, maar dit slaat echt alles. Ach ja, wij als Hollanders kijken er niet gek van op, een buitje meer of minder. Het hóórt voor ons gevoel zelfs zo, midden november, ook al is het weer hier totaal anders. De rozen in de tuin staat uitbundig te bloeien, roze en wit, daar geniet ik elke dag van. We moesten vorige week echt om de dag sproeien, anders gaat het gras er aan. Maar deze week hoefde dat vooral niet. Fijn voor ons. Maar absoluut niet fijn voor de boeren hier. De teff moet geoogst worden. Teff is een typisch Ethiopisch gewas. Het schijnt dat je het nergens anders vind. Het lijkt ergens tussen graan en gras in te zitten. In de regentijd groeit het overal in Ethiopie, velden vol, tot ver op de heuvels. Maar nu is het oogsttijd. En door de regen staat de boeren echt het huilen nader dan het lachen. Wat als de oogst mislukt? Ligt er honger in het verschiet? De teff móét eraf! Dat gebeurd altijd half november. Met de sikkel zie je ze gebukt in het land staan, een paar man of vrouw per veldje. De halmen in een grote bos in de arm, de schoven liggend op de grond. Daarna worden de schoven op een nette grote hoop gelegd. Als alles er af is gaan die hopen naar huis. Ezels worden tot 2 meter hoog beladen, je ziet meer teff dan ezel. De waardevolle vracht wordt naar ieders compound gebracht. Op het erf worden de ossen door de teff gestuurd. Dorsen! En ook hier worden dorsende ossen niet gemuilband. Tevreden kauwen ze een hap in de bek terwijl ze gedrien of gevieren gebroederlijk hun rondjes door de teff sjokken. Weer later word het stro op een nette hoop op de compound gelegd. De voorraad voor het komende jaar. De teffkorrels worden gemalen en van het meel worden enjerra’s gebakken. De dagelijkse gegiste  grote pannekoek van elke Ethiopier. Je scheurt met je rechterhand een stukje van de enjerra, pakt er wat saus mee en eet het op. Ik moet er nogal aan wennen... een zoetekauw die elke week pannekoeken bakt is niet direct weg van zure pannekoeken met pittige saus. Maar het geeft wel opmerkingen onderling: “Zeg, jij wilt hier toch echt blijven wonen he?!” Ze zeggen dat je het moet léren eten, maar dat je er daarna ook echt van genieten kunt. Ik blijf het hopen.

Ginchi & Conferentie

Afgelopen week was een week die in het teken stond van ‘anders en nieuw’. Zoals je in het vorige bericht kon lezen viel de plek waar we hoopten grond te kunnen leasen nogal tegen. Geen weg, geen stroom, geen water, erg natte grond. De aanleg en verbetering daarvan gaat een hoop tijd en geld kosten en dan heb je eigenlijk nog niks. In de dagen daarna ga je nadenken. Voor- en nadelen tegenover elkaar zetten. De streek rondom Asela is schitterend. Het is echt een veehouderijgebied met prima doelgroep. Er is al land vrijgemaakt door de overheid, dus we hoeven geen boeren uit te kopen. Jan vd Haar heeft ook een nevenlocatie daar. Op termijn zal er een kliniek komen en dus zal er een sociaal netwerkje komen om ons meer thuis te voelen i.p.v. lonely in the middle of nowhere. In gedachten zagen we onszelf daar wonen en werken. Maar wegen deze dingen op tegen technische gegevens al genoemde tegenvallers? 

Grond bij Ginchi

Verstand en gevoel wisselen elkaar af. En de weegschaal is toch een beetje aan het doorslaan naar plan B: een stuk grond ten westen van Addis bij Ginchi, ook overheidsgrond, de weg ligt er al, stroom ook, water is beschikbaar. De streek is eigenlijk net zo mooi, we zitten veel dichter bij de hoofdstad (uurtje) waar veel geregeld moet worden, alleen hebben we misschien geen Nederlanders vlakbij om op terug te kunnen vallen… Kunnen we ons thuis daar maken zodat we ons ook thuisvoelen? Kunnen we genoeg socializen in bijv. de internationale kerk in Addis en af en toe een weekendje Debre Zeit met een Hollands volleyball-moment, een samen-eet-moment en de fellowship? Of willen we teveel klitten met eigen mensen en moeten we gewoon genoeg kunnen halen uit Ethiopische en/of internationale vriendschappen? We wonen tenslotte in Ethiopie! Laten we integreren. Dat willen wij toch ook dat buitenlanders in Nederland doen? Maar we hebben wel gemerkt dat we veel energie halen uit het even Hollanders-onder-elkaar-zijn. Adviezen opdoen, ervaringen delen, keuzes maken. Laten we nuchter zijn (ook al typisch Hollands): blijkbaar hebben we dat gewoon nodig! We houden Asela e.o. nog gewoon even vast, proberen daar nieuwe mogelijkheden te vinden met minder nadelen en zoeken intussen uit hoe en wat met Ginchi.

Luisteren naar John Piper

                                                   Pauze

Iets anders en nieuws was de conferentie in de internationale kerk in Addis. De bekende dominee John Piper was daar uitgenodigd om te spreken op een conferentie voor pastors. Zijn vrouw zou meekomen en een vrouwenconferentie houden. Daar hadden wij als Nederlandse christelijke vrouwen wel oren naar! Helaas bleek twee weken vooraf dat zijn vrouw Noel toch niet mee kwam en dat de vrouwenconferentie niet doorging. Erg jammer! Maar via via bleek dat we ook welkom waren bij de 2-daagse conferentie voor pastors. We hebben er maar een gelijk een vrouwenuitje van gemaakt: donderdag vier lezingen: twee van Jason Mayer en twee van John Piper. Om beurten behandelden ze een gedeelte uit de 2^e brief van Paulus aan de gemeente van Korinthe. Indrukwekkende sprekers en even zo indrukwekkend Bijbelgedeelte. Nieuwe dingen kwamen naar voren, dingen werden zo uitgelegd dat je er anders naar ging kijken en dat er nieuwe zichtpunten naar voren kwamen. Het was wel erg intensief, maar toch wilden we vrijdag nog meer horen. ’s Nachts hebben geslapen in een Bed&Breakfast. Leuk om elkaar ook eens tijdens een slaapfeestje mee te maken ;-) dat schept weer een nieuwe band! Vrijdagmorgen weer twee lezingen gehoord, van beide sprekers een vervolggedeelte.

            Deze ingesponnen cocons leveren de zijde

Daarna waren we toe aan iets anders. Je hoofd zit zo vol met alles wat je gehoord hebt, dat je even behoefte hebt aan ontspanning. En wat gaan vrouwen dan doen: thee of koffieleuten met iets lekkers en even shoppen. Dus schoenen kijken, kleren passen en lollig doen. Tja, de energie moest er even uit blijkbaar. Aan het einde van de middag hebben we nog een weverij bezocht: van eitje via zijderups tot zijdevlinder. Maar de zijde komt dan van het inspinnen van de cocon: de draden waarmee een rups dat doet is de uiteindelijke zijde. Dit is eerst plakkerig en wordt daarom gekookt, daarna wordt het gesponnen en dan geweven tot de meest prachtige stoffen. Op deze 

                                            Weverij

weverij konden we alles zien. Het was een leuke afsluiting van een erg leuk vrouwenuitje! En natuurlijk hebben we besloten om dit elk jaar te gaan doen, mét overnachting. Geerten heeft zich er dapper doorheen geslagen… de ene dag karten met kids (Gideon kon het alléén!) en de andere dag pizza eten bij Pyramid Hotel. Dan is het voor iedereen leuk, toch?

Deze week ook een keer melken bij Alfa Farms

Aniek pikt het snel op

Te veel water

Maandag zijn ma Wassink en Miriam weer naar huis vertrokken. ’s Morgens vroeg afscheid nemen en om 6 uur richting vliegtuig. We hebben ervan genoten en dat was wederzijds!

Woensdag ging ik met Geerten eindelijk de grond bij Asela/Doba bekijken, de langverwachte reis. Daar hangt toch veel vanaf! Er eerder heen gaan kon niet, want door de regentijd was de weg onbegaanbaar en het was dus wachten totdat de grond voldoende droog zou zijn. Vol goede moed op pad!

 Eerst een jongen opgehaald bij de gemeente die ons de grond zou wijzen, toen een ander met gps die het ook scheen te weten. Leuk tussendoortje: toen wij stonden te wachten bij het huis van die laatste jongen, zagen we aan de overkant van de weg een drukte met mensen met koeien. Ze gingen in een gebouw naar binnen. Maar wat gingen ze daar doen? Ik kon m’n nieuwsgierigheid niet onderdrukken en ben gaan kijken. Het bleek de plaatselijke kunstmatige inseminatie stal te zijn: elke dag kunnen boeren met hun tochtige koe(ien) daarheen gaan om haar te laten insemineren. Ook werd er gevoeld op drachtigheid. Alle boeren in een rij achter elkaar (ik schat zo’n 20), de voorste koe in een stellage van houten balkjes, een inseminatiebox zeg maar. Opvoelen, insemineren en hup de volgende was aan de beurt. Erg leuk om even te zien! Het percentage drachtigheid na 1^e inseminatie weet ik niet...

Insemineren

Intussen was de jongen er, wij op pad naar de grond. Via een redelijk gravelpad naar een brug. Daarna de heuvel opklimmen. De omgeving was schitterend! De weg werd alleen steeds beroerder. Wel droog gelukkig, maar vol harde sporen. Uiteindelijk was er geen weg meer, alleen een karrespoor door de velden. Foto pad Toen wisten de jongens ook niet meer hoe we moesten. Dan maar een paar herders achterin die de weg moesten wijzen. Na een half uur doemde er een rivierbedding op: zo’n 6 meter behoorlijk steil naar beneden. Aan de andere kant iets minder steil weer omhoog... Er zou grind op de bodem van de rivier liggen en we konden er zeker met de auto door. Nou, laat er eerst maar eens een jongetje op z’n laarzen doorheen lopen. Of er echt geen diepe kuilen zitten ;-) Tja, zat niks anders op om te proberen: helling af, 40 m door de rivier heen rijden, aan de andere kant vol gas weer omhoog.

Gewoon door het riviertje en aan het einde weer omhoog 

Zowaar, we kwamen er tegenop! Hobbeldebobbel verder. Waar ligt die grond nou? Jawel, daar! Een wijd armgebaar moest de grond aangeven. Alles wat je nu ziet in een cirkel. Duidelijk ja. Waar zijn de grenzen? Gewoon, rijd maar een grote cirkel, dat is het zo ongeveer. Natte grond hier, zompig, wat moet dat in de regentijd wel niet zijn. Zou het onder water staan? De boeren staan m’n hun hutjes vast niet voor niks aan de rand op het hogere gedeelte. Ok, foto’s maken, probere te interpreteren waar we zijn (het was een compleet andere plek dan we in gedachten hadden, aan de andere kant van de farm van Jan vd Haar).  Ok, na een tijdje maar eens vertrekken. Gaan we dezelfde 2 uur terug of kiezen we een kortere route, dwars door de velden naar de farm van Jan? Moeten we wel een laatste riviertje oversteken. Maar die gok nemen we, dan kunnen we met een half uur bij het asfalt zijn. Scheelt heel veel tijd en die jongens kunnen ook wel met openbaar vervoer terug. Dat hebben we geweten... De enige oversteekplaats van het riviertje bleek ook de drink- en oversteekplaats voor het lokale vee te zijn. Dus modderig en kapot getrapt. Ik dacht: dat gaat nooit, we zitten in no time vast in die modder. Maar de jongens dachten van niet. Er ligt weer grind onderin, het water is maar een halve meter hoog en aan de andere kant ziet het er redelijk droog uit. Jaja, maar ook veel steiler. Eerst naar de farm van Jan gebeld, of de trekker er was, voor het geval dat...  Ok, we gokken het erop. Ruim twee uur terug is ook niks, zeker niet als je bedenkt dat je dan nog drie uur naar huis moet en het tegen vieren loopt... Dus eerst wat hobbels met een hak verwijderd, daarna vol gas naar beneden, door het water heen en omhoog.  Dat ging beter dan verwacht! Voor mij kwam er keurig een paard waarop ik naar de overkant mocht... ze weten hier hoe het hoort... Maar toen moest de auto nog omhoog... Misschien wel tien keer geprobeerd, kluiten in de sporen, grind in de sporen, maar de laatste drie meter lukte niet, ook niet met een aanloop vanuit het riviertje... De kudde koeien die inmiddels was aangekomen werd ook onrustig en begon te loeien. Ze durfden het water niet in om te drinken. Wat deed dat gekke ding daar in het water?  Na een tijdje overwon de angst het van de dorst en kwamen ze het water in.

Aan de overkant komen lukt, omhoog niet...

Maar wat moeten wij nu? Naar de farm van Jan, een trekker halen. Geerten lopend daarheen, een kilometertje maar, ik bleef bij de auto. Inmiddels was natuurlijk alle jeugd uit de omgeving komen kijken wat die witneuzen daar toch moeilijk deden met die auto. Kleintjes van drie jaar tot groten van een jaar of twintig. Steels kijken naar mij en vragen stellen aan de jongen die met ons meegereden was. En de brutaalsten durfden wat te vragen. Eéntje kon er ook goed Engels dus er kwam een gesprekje op gang. En ze probeerden me te leren tellen in het Amhaars en Oromifa. Ach tja, je moet wat doen om te tijd te doden! Na een tijdje motorgeronk, yes, een trekker! Geerten erop, twee anderen erbij. De trekker bleek bij Jan te staan, maar de driver had de sleutel bij zich en was in Bekoji, een half uur verderop. Hij zou komen. Maar dat betekende weer weet-ik-hoelang wachten. Iemand liep met de sleutel van de combine op zak. Proberen kan geen kwaad. En jawel, de trekker startte! Ik in de auto, Geerten trok hem met gemak omhoog. Hoog en droog weer, gelukkig! “Ciao” geroepen naar al m’n fans ;-) en maken dat we dwars door het bos (het pad was nog steeds moerassig) bij het asfalt kwamen. Drie uur later waren we weer veilig thuis!

Herfstvakantie

Wat is er leuker dan je familie wegwijs maken in Ethiopie en om de dagelijkse dingen te laten zien, de bedrijven van de Nederlanders te bezoeken en te genieten van de Ethiopische natuur? De eerste helft van afgelopen week hebben we dus verschillende bedrijven gezien: de kippen, koeien en groente op Genesis Farm, de kinderen met Gideon in de klas op Interlakesschool, de koeien en varkens van Alfa Farms, het project New Creation voor weeskinderen en ouderen, de kippen op Maranatha, de melk, yoghurt en kaas bij Holland Dairy en last but not least de kruisling koeien en de verloskundige kliniek op Hidi. En omdat Geerten de eerste paar dagen druk was met de ‘nieuwe’ auto over te schrijven in Addis konden ma en Miriam ook kennismaken met het toeren in de bajaj (zeg “badja”) en gari (“kari”).  

Bij het vieren van herfstvakantie (voelt vooral als zomervakantie ;-)) hoort natuurlijk ook wel een beetje een vakantiegevoel. Daarom zijn we vrijdagmorgen om 6 uur in de auto gestapt en via Mojo en Nazareth naar Asela gereden. Na een ontbijt daar hoopten we bij Doba te kunnen gaan kijken, waar we hopen uiteindelijk terecht te komen met onze farm. Maar de laatste 5 km is nog onverhard. Nou ja, onverhard, er ís nog helemaal geen weg, er is alleen bos. En door dat bos loopt een karrenspoor. Dat bleek alleen na het regenseizoen nog niet gebruikt te zijn.. Wij blij met onze nieuwe auto met 4-wheel drive… dus hup, die weg in. Maar na zo’n 100 m zaten we vast in de modder. De weg was nog véél te soppig en zompig, dat werd hem niet. Uitstappen allemaal dus, kijken of ie zelf weer los komt. Na wat duwen van Aniek en Marleen werd het nog niet wat.. gelukkig kwamen er 7 herders aan die waarschijnlijk al lang verwacht hadden dat wij vast zouden komen te zitten. “Bad road!” Tja, daar waren we achter gekomen. Er werd gelijk gebeld met één van de mensen van Jan vd Haar die in Doba ook een farm heeft en er zou een gari aankomen. Prima, wachten we daarop. De auto werd er met vereende krachten uitgeduwd en wij stonden voor een keuze: gaan we ruim een half uur wachten op paard en wagen, daarna weer net zo lang terug, rondkijken bij niks meer dan een grasvlakte waar we hopelijk gaan wonen en daarna weer terug naar de auto? Dat was het ons niet waard dus we hebben onze reis vervolgd uit het bos, over de weg naar Dodola. Vandaar naar Sashemene en verder naar een lodge aan het Langano meer, the Africa Vacation Club. Wat een schitterende plek! Typisch Afrikaanse stijl, heerlijk luxe en aan het water. Dat was dus eerst spullen uitladen, toen zwemmen in het zwembad, daarna zwemmen in het meer en toen dineren in het restaurant. Bij de prijs inbegrepen zat een half uur massage per persoon in het spa-gedeelte, dus dan weet je wel wat je doet na het eten… Vanmorgen lag Geerten al om 7 uur in het zwembad met Gideon en Sem. Daarna ontbijten en op naar het strand! Want ook kajakken en paardrijden op het strand scheen inclusive te zijn! Er waren inderdaad wel kajaks, maar eentje bleek nog bruikbaar te zijn. Je kon dus wat rondpeddelen in je uppie, maar ver en lang weg ga je dan dus niet. En er liepen 3 paarden, maar eentje daarvan werd opgezadeld en het strookje strand was 25 meter… De jongen trok in no-time een gelopje, wij kregen hem niet verder dan een sukkeldraf van een paar meter.. Tja, een ietwat andere manier van paardrijden: korte teugels, hard eraan trekken en hoog boven z’n nek houden en flink aansporen… het lijkt tegengesteld, maar blijkbaar is dat wat ze gewend zijn. Ach, wij hebben er toch van genoten, van even dat hobbelen.

Jong geleerd... bajaj aanhouden

Onderweg naar Hidi

Tegenwoordig zijn ezels hier ook al gemotoriseerd

Vrouwkracht

Hobbelen

Support Letter en Bezoek

Ha, we hebben weer een Support Letter binnen! Een belangrijke, want deze móéten we hebben voor het verkrijgen van de grond. Maandag was Geerten op gesprek geweest bij zeg maar de provincie, maar daar werden korte metten gemaakt: óf je kapitaal omhoog brengen óf je aantal ha halveren. Nou, op beide zitten we niet te wachten. We hebben wel het plan aangepast en het voor 6 jaar geschreven waardoor het investeringskapitaal omhoog gaat, maar smeergeld o.i.d. komt er niet. Woensdag ben ik mee geweest, terug naar hetzelfde bureau. De desbetreffende man was er niet, wel zijn assistente. Ha, ben je daar weer? En heb je je plan aangepast? Jawel, maar waar is je baas. Tja, gisteren een islamitische feestdag, dus hij is halverwege de dag met hoofdpijn naar huis gegaan. Kunnen we dan misschien met de commissionair spreken (treetje hoger dan de baas)? Jawel, die zit daar op z’n kantoor. Dus wij netjes een bonnetje met nr. 8 ontvangen en gaan zitten wachten. Nr. 4 zat net in de spreekkamer… Na een uur of langer waren we aan de beurt. Onze bewuste plan bij ons, maar daar wordt alleen wat door heen gebladerd. We leggen uit wie we zijn en wat onze bedoeling is in Ethiopie. We wijzen hem op de samenvatting voorin het plan en krijgen eerst de indruk dat hij ook moeilijk gaat doen over het kapitaal en de gevraagde ha. Maar na een tijdje blijkt dat hij ons wel begrijpt maar dat hij ons plan hard moet maken bij het investment board dat de uiteindelijke beslissing neemt. En daar wil hij met goede en gegronde argumenten ter tafel komen. Dus: bij grazende koeien in de wei krijgt hij het idee van ‘ranching’. Daar zit de overheid niet op te wachten. De ‘nieuwe’ manier van melkvee houden in Ethiopie is ‘zero grazing’ (geen weidegang maar altijd op stal). De manier van de pasturalisten ligt achter ons, de toekomst ligt in zero grazing. Er bestaat een internationale standaard oppervlakte die daarvoor per koe nodig is. Doe dat maal je aantal koeien en je weet hoeveel grond je aan kunt vragen. Nu 200 ha aanvragen voor 200 koeien? Dat is extensief boeren, en we willen de grond zo intensief mogelijk gebruikt zien. Dat krijg ik nooit verdedigd bij de members van het investment board.

Bovendien moet de goede grond in Asela goed benut worden. Als jullie zoveel grond willen, kies dan een gebied meer naar het oosten of zuiden van Ethiopie, daar is grond genoeg (ja, tegen Kenia aan of richten Somalie, maar veel te heet voor Hollandse koeien!!!) Jullie ‘nieuwe’ manier van free grazing begrijp ik wel, maar krijg ik nooit uitgelegd aan het board. Koeien melken kunnen de Ethiopiers ook, dat doen ze al eeuwen. En zij gaan juist over van nomadisch naar zero grazing... En 200 ha en dan zo weinig opbrengsten? Er zijn investeerders die dat met 10 ha op kunnen brengen. Waarom zouden ze jullie dan 200 ha geven? Maar toch, aan het einde van het gesprek gaf hij toestemming voor z’n support letter. We moeten wel het plan aanpassen naar een plan voor 10 jaar en alle benefits van het bedrijf voor de omgeving (werkgelegenheid, training- en businesscentrum voor kennisoverdracht en ‘welkoop’ voor de boeren, melk(producten) die op de markt komen, e.d.) op papier zetten. Maar toch.. de support letter is binnen! Geerten heeft hem gelijk de volgende morgen naar de gemeente in Asela gebracht.

Vanmorgen is ons eerste bezoek gearriveerd: ma Wassink en Miriam. Na een goede vlucht stonden zij vanmorgen rond 6 uur op het vliegveld in Addis en heeft Geerten ze opgehaald. Heerlijk om elkaar weer te zien, maar de kinderen genieten nog het meest van de koffer vol cadeautjes die oma heeft meegenomen. En we hebben nu ook ons koffiezetapparaat (hoeven we het laatste restje drab in onze beker niet meer te laten staan) en allerlei andere spulletjes die we nog misten. Heel fijn!

Aanhouden

Als we terugkijken op afgelopen week was dat gewoon een heerlijk rustige week. Geerten is naar het Oromia Regional Bureau geweest om te praten over de grond. Dat viel nog niet mee. Hoewel ze zeggen erg blij te zijn met buitenlandse investeerders merk je daar niet direct veel van. Een melkveebedrijf? O, dan heb je een hectare nodig. Want standaard is hier de melkkoeien op stal en voeren met hooi en krachtvoer. Dus voor de gebouwen op de compound heb je aan een hectare genoeg. Dan volgt de uitleg dat wij voedergewassen willen gaan verbouwen (gras, lucerne, e.d.) en dat de koeien geweid gaan worden en dat we op z’n minst 100 ha nodig hebben omdat we op termijn 100 – 150 koeien willen gaan houden. Ja sorry, maar dan is je investeringskapitaal te klein. Want in je plan zeg dat je voer gaat verbouwen, dat je melk gaat produceren en dat je melk gaat verwerken. Leg dan maar weer eens uit dat het nu gaat om het startkapitaal en dat het verwerken bijvoorbeeld (waar meer kapitaal voor nodig is) pas over 5 jaar aan de orde is. Iets nieuws aan de man brengen is overal moeilijk, zo ook in Ethiopië. Nee, je brengt óf je kapitaal omhoog óf je maakt je plan kleiner. Tja, papier is gewillig, daar kun je alles op aanpassen, maar hoe dicht gaan ze daar de komende jaren bovenop zitten? Of komt dit plan op de grote stapel van alle plannen en gaan ze het archief in? Verwacht hij steekpenningen en doet hij daarom zo afhoudend? Moeten we gewoon elke week voor zijn bureau komen zitten? De delegatie per keer groter maken? Een aanbevelingsbrief van de Minister van vorige week onder z’n neus schuiven? Of negeert hij die ook net als de aanbevelingsbrief van het investeringsagentschap? Omdat de minister net van een andere stam is en daarom niet gewaardeerd wordt? Wat is wijs in deze? Tadelech (spreek uit Tadeletsj) kortweg Tadi), een leuke jonge meid die net klaar is met haar accountancy opleiding en hoogstwaarschijnlijk onze toekomstige accountant, adviseerde om gewoon vol te houden met komen, een Ethiopiër mee te nemen en hem te wijzen op z’n plicht om het hele businessplan door te nemen i.p.v. ons af te schepen met een conclusie op basis van de samenvatting die voorin zit. De aanhouder wint, hopen we!

Dat gold ook een beetje voor de matrassen die we inmiddels binnen hebben. In een van onze eerste weken hier hebben we maar gelijk 6 eenpersoonsmatrassen besteld in Addis. Hier in het huurhuis zijn er wel wat aanwezig maar in de toekomst zullen we ze toch nodig hebben. Andere Nederlanders hier hadden in februari al besteld, met 10 dagen zouden ze er zijn, maar in september hadden ze nog steeds niks binnen… dus tijdig bestellen zou wel eens handig kunnen zijn! Jawel meneer, met 20 dagen zouden ze er zijn. Om de week een keer bellen, vragen naar telefoonnummers van andere filialen en wat bleek deze week: ergens stonden er nog gewoon tien! We hebben nu dus voldoende matrassen.. welkom! De bedframes zijn alleen nog in de maak…

Als de oude matrassen tijdens het luchten omwaaien
maken Zaro en Snuf er meteen dankbaar gebruik van..

Wanneer gaan we nou op de boerderij wonen, mama?

Gideon heeft vandaag een vriendje: Jan Brak. Heerlijk samen spelen!

Belevenissen voor de voet

Donderdag en vrijdag waren twee dagen Addis. Waar zouden we zijn we zonder Aniek die altijd even enthousiast de honneurs waarneemt..! Donderdagmorgen gingen we op zoek naar het kantoor van Ethiopian Impressions Tours waar we onze auto gehuurd hebben om deze te voorzien van een kleine onderhoudsbeurt. Ondanks een duidelijke sms met de routebeschrijving konden we het niet vinden. Op een gegeven moment stonden we ergens aan het eind van een straat stil, gebogen over de kaart van Addis en klaar om de auto te keren. Klopt er een politieagent op het raam. “Je hebt je riem niet om en je blokkeert de weg.” Wij uitleggen dat we het kantoor niet kunnen vinden en dat we aan het zoeken zijn. Of hij ons helpen kan. “Nee, je hebt je riem niet om en blokkeert de weg. Waar is je rijbewijs.” “Ok, I have one, I can show you.” “Give it to me!” Nu is er één ding dat je niet moet geven aan een agent en dat is je rijbewijs. Die pikt hij in, hij schrijft een boete uit, die moet je gaan betalen bij een office somewhere en daarna ga je die agent ergens op straat zoeken voor je rijbewijs. En dan kan hij hem maar zo verloren hebben als het een sloddervos is. En waarom zou hij hem afpakken? We stonden stil omdat we keren wilden, stonden bovendien niemand in de weg en een riem moet je alleen om als je rijd (ook zoiets: de bestuurder moet een riem om, de bijrijder en de rest niet..). Dus wat doen we fout? Maar geen gemaar, híér dat ding! Restte Geerten niks anders dan z’n rijbewijs te geven. En nu naar de police station. Stap dan maar in, want wij weten niet waar dat is. Dus onze vriend met z’n collega komen gezellig achterin zitten. Hij spreekt Engels, de ander niet. Maar die schijnt wel vriendelijk te zijn en vraagt naar de kaart om op te zoeken waar we heen moeten. De Rwanda Road. Rwanda Embassy? No, the Rwanda Road. Maar hoe hij ook zoekt, hij kan geen Rwanda Road vinden. Tja, wij ook niet… Om een lang verhaal kort(er) te maken: na wat heen en weer rijden en intussen al praten wat vrienden proberen te worden, zit de auto in een gat aan de grond. Tja, wat wil je: een kleine Toyata Yaris en dan vier man (sorry, drie man en een vrouw) erin, dat is te zwaar. Of het de heren belieft uit te stappen. Dat gebeurd. Maar we moeten niet wegrijden, want dan hebben we het rijbewijs nog niet terug. Hebben de heren al koffie gedronken? Nee. Nou kom op dan, hier is een restaurantje. Zin in koffie? Jawel. Daar zitten we dan, gezellig koffie te drinken met twee agenten. Blijkt onze Engelssprekende vriend uit Debre Zeit te komen. Wat leuk joh, daar wonen wij ook. How is your family? Daar gaat het goed mee, hij komt ons wel een keer opzoeken. Ok, gezellig, gaan we weer koffiedrinken ;-) Intussen vragen we eens tussen neus en lippen door: waar is het rijbewijs eigenlijk? Rijbewijs? O, die ben ik kwijt.. (met een grijns)! Haha, grapje. Het zit gewoon in je borstzakje. Oja, das waar. Hij haalt het tevoorschijn. Hé, je moet het wel plastificeren, zo kreukt hij zo gemakkelijk. Ok, waar doe ik dat? O, wacht even, dat kan mijn collega wel even doen, ik weet wel een shopje. En daar gaan onze niet-Engelssprekende vriend het rijbewijs plastificeren. Als hij terugkomt is zijn koffie koud, maar no problem, you will get a new one. Mag ik eens even kijken hoe mooi hij is geworden? Jawel, hier. En ik bewonder het rijbewijs. Daarna geef ik hem aan Geerten en die stopt hem achteloos in z’n map. Ook weer terug! Nou jongens, het heeft gesmaakt, we gaan maar weer eens. Ajuus! Ach tja, je bent dan een uurtje later, maar koffie drinken wilden we toch doen en we hebben een geplastificeerd rijbewijs op de koop toe!

Our friends ;-)

Vrijdagmorgen mochten we op bezoek bij de minister van Livestock. Hij is nog maar een paar maanden in dienst omdat er onder het Ministerie van Landbouw nu een apart departement voor veehouderij is opgericht. Een heuse praktijkman met hart voor veeteelt. Twee heren van de ambassade hadden een afspraak met hen en nodigden ons uit om kennis met hem te maken en ons bedrijf te promoten. Wie weet wat hij voor ons betekenen kan! Na wat African time kwam hij aan op zijn kantoor en konden we kennismaken. Een nog jonge vriendelijke kerel die na wat officiele agendapunten onder zijn neus te hebben gekregen echte interesse toonde in ons plan. We moesten zeker contact opnemen met het Research Center van het Ministerie om te kijken welke graszaden en –rassen hier in Ethiopie al getest zijn. En over onze locatie rondom Asela/Bekotji was hij ook zeer te spreken omdat dat bij uitstek een veehouderijgebied is. We brachten de nadelen van die plek onder zijn aandacht: er is nog geen infrastructuur en stroom. Maar geen probleem: hij zou die dag of anders de dag daarna wel eens bellen met de regio daar om te vragen of er iets aan de infrastructuur gedaan kan worden. En mocht dat een probleem zijn dan zou hij ook wel een aanbevelingsbrief willen schrijven. Hij zal ons informeren via de mail. Eens zien of daar wat van komt…!

Vrijdagmiddag was er een meeting van de Nederlandse Ondernemers in Ethiopie. Leuk om zo’n 25 verschillende mensen te ontmoeten die allemaal hun eigen business hebben somewhere in Ethiopia. Er waren verschillende presentaties, de nieuwe vrouwelijke ambassadeur stelde zich voor, de bijna online komende website met voor ons super handige informatie (wie, wat, waar in zakelijk Ethiopie) werd geintroduceerd en er was ruimte voor het delen van belevenissen. Heerlijk, dat gemopper over de samenwerking (of beter gezegd: het ontbreken daarvan) met de bank, de diverse agentschappen en departementen. Ach tja, zo zie je maar weer dat iedereen behoefte heeft aan het luchten van zijn/haar hart… Waarschijnlijk doen we over een paar jaar hard mee!

Drukte onderweg

Overstekend wild

Laatste regens

Na Meskel valt er meestal geen regen meer. De regentijd is dan voorbij en de droge tijd begint. Dat betekend overdag meestal heerlijk zonnig met een strakblauwe lucht en ’s nachts lekker koel waarbij het plaatselijk zelfs tot vriezen kan komen. Variatie dus! Maar ondanks dat het afgelopen weekend prachtig weer was en we dachten dat de droge tijd wel aangebroken zou zijn, trokken er gisteren flinke onweersbuien over Addis. Het was de laatste dag van Harry’s bezoek en Geerten en ik waren in Addis om wat zakelijke dingen te regelen: de investment license ophalen (binnen!), een werkvergunning voor Geerten als General Manager aanvragen (binnen!) en ons business plan laten ondertekenen door de consultant (binnen!). Het duurt dan wel een dag, maar dan heb je ook wat! Mijn vergunning als Deputy Manager laat nog even op zich wachten. In de notulen van de aandeelhoudersvergadering stond namelijk dat Harry Second Deputy zou worden (voor de perioden dat wij met verlof zijn), maar dat hadden ze nog nooit meegemaakt en kon echt niet. Noem hem dan Operationeel Manager ofzo… Notulen moeten dus eerst aangepast worden, ondertekend door de NL en ET partij en daarna kan mijn werkvergunning aangevraagd worden. Dus volgende week weer terug naar hetzelfde bureau… Maar toch gingen we met een voldaan gevoel aan het eind van de middag terug naar Debre Zeit. Daar was echter geen spatje regen gevallen. Dat was vandaag echter wel weer anders toen hier de regen op het dak kletterde. Heerlijk voor de grond, hoef ik voorlopig het pas ingezaaide gazon nog niet te besproeien… Jammer voor de stroom, die viel weer eens uit.

Regenbui

De foto's van jullie hangen aan de muur!

Erg gezellig met jullie...

Meskel en meer

Gisteren en vandaag wordt in Ethiopië Meskel gevierd. Volgens de orthodoxe traditie is een zoon van koning Salomo en de koningin van Scheba (Ethiopische!) na zijn jeugd in Ethiopië naar Israël gegaan, op zoek naar het kruis van Jezus. Hij vond het stuk hout waarvan hij hoopte dat het een stuk van het kruis van Jezus zou zijn. Toen dit hout in aanraking kwam met een overledene en de overledene daarna tot leven kwam, wist hij zeker dat hij een deel van het kruis van Jezus had gevonden. Dat kruis heeft hij meegenomen naar Ethiopië en ieder jaar vieren ze ‘the finding of the cross’ oftewel Meskel. Overdag is het feest met zingen en dansen en zijn er optochten van veel orthodoxe priesters.  Gisteravond werden grote vuren ontstoken, met daarboven op een houten kruis. In de richting waarvan de hoogste tak van de hoop valt (en daarmee het kruis) zal het geluk (voldoende voedsel!) te vinden zijn. Dit is tevens het einde van het feest. Met het as wordt een kruisje op het voorhoofd gezet en daarna gaan de mensen naar huis. Ook vandaag is het rustig en hoor je muziek. Veel winkels zijn dicht en ook de scholen zijn gesloten. Aniek en Gideon gaan elke dinsdag- en vrijdagmiddag naar de Interlakesschool. Aniek om gym en handvaardigheid te geven, Gideon om rekenen, gym en handvaardigheid te krijgen. Vanmiddag gingen ze dus voor niks... voor iedereen in Ethiopië logisch, wij als westerlingen moeten daar nog aan wennen...

Handvaardigheid

Grade 1 (groep 3)

Deze week zijn we gesetteld in ons nieuwe huis. Toch wel heerlijk, een eigen plek onder de zon en ook de kinderen slapen beter hier. Aniek heeft woensdag haar intrek genomen en haar kamer. Het is inmiddels gezellig ingericht als ‘GrazeLandSchool’ met de getallenlijn en tekeningen aan de muur.

GrazeLandSchool

 De loodgieter is geweest (een dove man die zich met gebaren en wat klanken verstaanbaar maakte) dus de wc’s en wastafels zijn weer (deels) gerepareerd. Helaas begaf de stroom het dinsdagavond en pas gisterenavond kwam het weer terug. Na een tijdje dus de telefoons leeg, laptops leeg, waterpomp doet z’n werk niet dus op den duur ook geen water meer, de wc moet je doorspoelen met water dat je aftapt uit het reservoir, handen wassen uit de jerrycan, water opwarmen in een pan op het vuur (de gasfles is weer vol, dus koken lukt goed!), koelkast en vriezer uit, dus opeten die worst! Tja, dat is Afrika… ook een kwestie van wennen en geduld hebben dus!

Geerten is de hele week weer op stap geweest met Harry. Ze hebben weer contact gehad met de overheid die ons land gaan toewijzen. Dat waren goede en positieve contacten. Ook zijn er contacten gelegd met de landbouwuniversiteit in die regio om samen te gaan werken met studenten van hen en trainingen die wij kunnen gaan geven. Ook is de investeringsvergunning binnen, die kunnen we maandag ophalen in Addis. Een belangrijke stap vooruit. Nu de businessvergunning nog… dan hebben we de belangrijkste papieren binnen om van start te kunnen gaan. 

Verhuisd

Gisterenavond zijn we verhuisd naar ons nieuwe onderkomen. Vanaf maandag elke dag gepoetst en geschrobd. De kinderen hebben maar even een handige week vakantie gehad... met een beetje extra werk is dat volgende week weer bijgewerkt. Plafonds, muren, vloeren, alles had een grondige beurt nodig. Maar gisteren was het dan zover: de bus van Alfa Farms (zie stamtaal.nl) en onze huurauto propvol, maar het paste dan toch net! Snel bedden opmaken, de meeste spullen uitpakken en inruimen en tot slot een Alfa-frikandel eten op de goede afloop.

Anieks onderkomen is helaas nog niet schoon. De wacht die hierbij woont (met vrouw en baby van 2 mnd) gebruikte dat als mediteer/koffiedrink/slaap/weet-ik-niet-wat-ruimte, maar hij deed alsof hij niet begreep dat ie eruit moest als wij het gingen huren. De huisbaas heeft het diverse keren duidelijk gemaakt, wij gisteren ook nog eens, en zowaar, gisteren werd de keet ontruimd. Maar ook vandaag zijn ze nog niet vertrokken (ze hebben nog een andere woonruimte (lees: donker kamertje/hok) hier op het erf. Dat moeten ze toch ook echt verlaten... maar dat weten ze al lang genoeg. Maandag dus hopen dat we in Anieks kamer aan de slag kunnen! En dan kan school ook weer beginnen...

We hebben nog wel wat opstartprobleempjes: het grootste deel van de dag is er geen water (dus hebben we maar 4 jerrycans aangeschaft die we elders vullen met schoon water), de badkamer bij de kinderen en bij Aniek staan onder stroom: geen water laten lopen dus totdat daar e.e.a. geaard is, vannacht hield een zo te horen aardig aan de maat zijnde rat ons uit onze slaap: hij trippelde gezellig van de ene hoek van het plafond naar de andere, de stroom kan ieder moment uitvallen: nú dus, alles in één klap pikkiedonker, toch handig dat een laptop een accu heeft (ieder nadeel heeft z'n voordeel). Ik ga dus snel deze blog online zetten.. Groeten!

Eethoek

Keuken

Woonkamer

Badkamer

Slaapkamer kids (en tijdelijk Aniek)

Ouderslaapkamer

Gedane zaken...

.. nemen geen keer. Dat is een spreekwoord ja, maar dat bedoel ik niet. Ik bedoel dat er van allerlei zaken gedaan worden. Geerten is de hele week op stap met Harry, één van onze partners, om vergunningen e.d. los te krijgen. Vorige week is z'n Ethiopische paspoort al geregeld, deze week heeft het businessplan vorm gekregen bij de consultant die dat moet begeleiden en kan dat volgende week bij de autoriteiten ingediend worden om land te verkrijgen, het btw-nummer is in bezit, een bankaccount is geopend. Maar alles gaat een paar graden langzamer dan in Nederland zeg maar. Als je in een officieel document als huisnummer van het postadres bijv. 11.12.13 hebt staan maar het moet officieel 11/12/13 zijn, dan kun je morgen terugkomen met een nieuw document. En ook graag een komma tussen straat en plaats alstublieft... Tsja, geduldig blijven en vriendelijk voldoen aan hun vraag, anders kun je gerust weer achteraan sluiten in de rij bij het loket...
En trouwens, we hebben inmiddels ook een mooi logo voor ons bedrijf:

Het huis is inmiddels bijna schoon. Nou ja, schoon, soms vragen Aniek en ik ons af hoe je een huis zo smerig kunt krijgen. Het lijkt nog helemaal niet oud, is ook niet echt uitgeleefd, maar het is meer dat het lijkt alsof ze niet wisten hoe ze het onderhouden moesten ofzo. Maar met VIM en stalen schuursponsjes kom je een heel eind. Als je tenminste water hebt.. en stroom. Daar mankeerde het afgelopen dagen nogal aan. Maar voor mij staat vast: ik ga er alleen wonen als er water is! But that's promised by the owner...

Huis gehuurd!

Vandaag is er een belangrijke knoop doorgehakt: we hebben een huis gehuurd voor de komende maanden, minimaal een half jaar DV. Na wat snuffelen in verschillende huizen (variërend van 'nog-niet-helemaal-af' tot 'te-vies-om-aan-te-pakken') hebben we vanmorgen een mondeling overeenkomst gemaakt voor onderstaand huis:

Ons nieuwe onderkomen

Het is wel een foto die niet beter gemaakt had kunnen worden, het lijkt zo wel echt schitterend. In werkelijkheid is het ook zeker een mooi plekje, maar is grondig schrobben van boven tot onder echt wel nodig. Er zijn in het linkse huis een woonkamer, keuken, badkamer en 2 ruime slaapkamers. Het rechtse huisje is een aparte kamer met badkamer, een mooie ruimte voor juf Aniek. Vanmiddag dus de nodige schoonmaakspullen ingeslagen en hopelijk kunnen we maandag aan de slag. Na een paar dagen schoonmaken hopen we dan eind volgende week te kunnen verhuizen!

Vanmiddag zijn we met z'n allen naar het zwembad geweest. Gideon en Sem hadden nog wat watervrees, maar toch hebben ze even rondgedobberd in het grote zwembad van Debre Zeit (oorspronkelijk van een militaire basis). Evalynn voelde zich als in een vis in het water met haar zwemarmbandjes, ze wilde steeds weer zwemmen en sprong van het trapje zo het water in! En wat je in Nederland zelden zult meemaken: een zonnige middag veranderde in 10 minuten in een hoosbui waar je U tegen zegt, compleet met hagelstenen en horizontaal water. We vlogen het water uit en zochten dekking onder een afdak. Afgekoeld waren we wel.

Daarna gingen we met de Hollandse groep uit eten (traditie van de zaterdagavond) bij hotel Tommies, tevens een afscheidsetentje van Bram, onze huisgenoot hier in het guesthouse. Hij gaat maandag weer naar NL om in december weer terug te komen. De kids zullen hem wel missen, want het stoeien was een beetje zoals met oom Rutger...

Stoeien met Bram op de bank