Minibus en badrituelen

De auto is wéér bij de garage… Denk je na een grote beurt van 2 weken alles gehad te hebben, belt Geerten op: “Ik hoop dat het goed gaat, maar de remmen doen het niet goed. Als ik een noodstop moet maken, gaat dat vast niet lukken.” Fijn zo’n bericht, zeker als je weet dat hij onderweg is ergens achter Addis en voorlopig nog niet terug is. “Ik ga gelijk maar even langs de garage.” Ja, dat lijkt me verstandig in zo’n geval. En laat ze alles goed nakijken! Het zijn goeie jongens hoor, ze weten wat ze doen en kunnen dat ook goed uitleggen. Geerten vind het ook allemaal wel erg interessant. Maar onhandig is het wel, steeds zonder auto zitten. Maar ach, het merendeel van de Ethiopiers heeft geen auto. Dus waarom wij ook niet een weekje? Minibusjes rijden er genoeg. We lopen dus naar het asfalt (500 m), de hoofdweg in Debre Zeit, en daar wacht je gewoon totdat een blauw-wit busje stopt, de goedkope taxi hier. Stoelplek voor 9 personen achterin, maar op iedere bank moeten er minstens 3 (de 3^e heeft zo’n halve-bil-plek), kinderen op schoot, op de wielkast kunnen er ook 2, op de achterbank 4 of 5 en tegen de rugleuning van de voorstoelen ook nog één. Dus 16 past best. Niet mopperen, lekker knus. Er is altijd één jongen die de plekken regelt en het geld int. Hij zit op een piepklein houten krukje dat er bij elke stop bijna uitvalt. Als er iemand uit moet tikt hij tegen metalen plafond zodat de chauffeur weet dat hij moet stoppen. En zo kom je weer naar de andere kant van Debre Zeit voor 2 birr per persoon (25 birr is € 1,00).

De kinderen vinden de mini-bus erg leuk. Gideon is van een hand uitsteken als wij mee willen en de bus stoppen moet. Evalynn wil altijd betalen en Sem kruipt het liefst op de achterbank. En alle mensen vinden het leuk, van die roodharige kinderen naast of voor of achter hen op de bank. Ze moeten even een handje geven, een kus op de hand of een aai over de bol. En als er iemand vraagt “What’s your name?” dan geeft Gideon al keurig antwoord en hij zal ook wel even zeggen hoe Eef en Sem heten. En zelfs Sem zegt al “I’m fine” als iemand vraagt “How are you?”! En dat heb ik hem niet geleerd…

Het wordt hier ’s nachts ook steeds kouder, net als in Nederland. Ik denk zo’n graad of 10. Echt van dat weer waarbij je zin hebt om lekker onder de dekens te kruipen. Ik ben daar wel blij mee. Dan slaap je tenminste goed omdat het afkoelt binnen. Heel wat anders dan bijvoorbeeld Nigeria waar het ’s nachts nog zo warm bleef dat je zwetend in bed ging en er zwetend weer uit kwam… Doe mij dan maar Ethiopie! Overdag wordt het dan wel weer behoorlijk warm, maar dat is vooral in de volle zon. Daar zit je niet gauw langer dan 10 minuten, dan wordt het echt te warm. Maar in de schaduw heb ik graag m’n trui aan en vorige week op de bazaar heb ik maar gewoon wollen sloffen gekocht omdat je anders toch ’s morgens en ’s avonds koude voeten hebt. Raar die verschillen. De tuin sproeien is ook een must. Maar het leuke is dat er in mum van tijd allerlei verschillende vogeltjes komen. De duiven zitten tussen het gras onder de sproeier met de vleugels wijd, de kleinere vogels drinken van de druppels die op gras vallen en anderen zitten te drinken en zich te wassen in de struiken die besproeid worden. Een ander gaat bovenop de lekkende kraan in de tuin zitten en bukt zich onderste boven om te drinken. Anderen badderen op de grond achter de rozen waar een plasje is komen te staan op het beton. Ik ben maar eens heel stilletjes met m’n rug tegen de muur gaan zitten. Ze zijn hier absoluut niet bang, de vogels, en zitten op een paar meter afstand hun badritueel uit te voeren of anderen te gadeslaan. Prachtig!

Happy Birthday!

Evalynn is gisteren 4 jaar geworden! Hieperdepiep hoera!! Met deels Nederlandse en deels Ethiopische cadeautjes (een Ethiopische pop in een Nederlandse buggy..) werd het een echt feest. Zaterdag was er een ontzettend leuke bazaar in Addis waar allerlei stichtingen handgemaakte spullen verkochten. Tassen, sieraden, manden, kaarsen, thee, kleding, stoffen, enz. En er stond een vrouw die overheerlijke cupcakes en cookies gemaakt had. Nou, dat kwam goed uit! Gisteren hebben we ervan gesmuld en het maakte de verjaardag tot een echte met zulk feestelijk gebak! Nu vanmorgen zit ze voor het eerst in groep 1... Van maandag- t/m donderdagmorgen gaat ze voortaan naar de Grazelandschool. Sem zal wel even moeten wennen... op dinsdag- en woensdagmorgen geen Evalynn om mee te spelen. Of zou het juist lekker rustig spelen zijn zonder een meisjemoeder?!

Vorige week wilden we eigenlijk beslissen of we de grondprocedure in Ginchi óf Asela gaan voortzetten. Geerten is daarom weer naar het investment bureau in Asela geweest. Een beetje met het idee om afscheid te nemen. Maar ook gelijk voor de laaste keer vragen of ze niet een andere plek hebben die beter bereikbaar is (dan de 1^e plek waarvoor we 20 km weg aan moeten leggen). Is er dan niks op de plek van onze voorkeur, dan gaan we naar Ginchi. Hij onmoette de vrouw van de Zonale overheid (provincie, zeg maar) die uiteindelijk een behoorlijk belangrijke stem heeft in de grondaanvraagprocedure. Zij gaf aan dat er alleen grond is nog veel verder weg van Addis en niet in de nabije omgeving van Asela. Maar al gaande het gesprek bleek dat ze bezig waren met een investeerder die z’n beloften niet nakomt. Als je grond toegewezen hebt gekregen, dien je  binnen 6 maanden aan de gang te gaan anders heeft de overheid het recht om de grond weer terug te nemen en aan een andere investeerder te verleasen. Nu zit er langs het asfalt vlak na Asela een investeerder die al 6 jaar niks doet. Hij heeft al een 1^e waarschuwing gehad maar heeft nog steeds niks verbeterd. Hij is een Ethiopier uit de diaspora en wordt dus als buitenlandse investeerder gezien. Maar omdat hij Ethiopier is, weet hij wel het klappen van de zweep en waarschijnlijk wordt er steeds gewoon wat smeergeld betaald waardoor het door de vingers word gezien... Nu zijn blijkbaar de rapen gaar (leuk he, al die uitdrukkingen ;-)) en gaan ze hem toch onteigenen. Wij zouden dan z’n plek in kunnen nemen. Maar die procedure gaat wel 2 tot 3 maanden duren...

De volgende dag zijn wij daarom gelijk naar de commissionair van het Oromia Reginal Bureau gegaan, een hoge baas die o.a. deel uitmaakt van de board members die moeten gaan beslissen over de toewijzing. We waren al eerder bij hem geweest, een leuke jonge kerel die ons toen een aanbevelingsbrief gaf. Maar nu bleef hij ook hangen bij die 2-3 maanden. Want die investeerder heeft recht op 20 dagen bezwaar maken e.d. Nu hadden wij Tadi mee, een slimme meid die net afgestuurd is in accountancy. Ze had de Rules & Regulations voor investeerders goed doorgelezen en wist dat zo iemand, zeker na een 1^e waarschuwing, gewoon gelijk van z’n land afgezet kan worden. Dat hield ze ook die commissionair voor. ‘Tja meid, inderdaad, zo staat het er, maar in de praktijk...’ Misschien proberen ze ons uit.. ze weten dat we graag willen en dat we liefst voor 1 januari land willen hebben. Als je treuzelt en moeilijk doet gaan mensen toch vanzelf smeergeld betalen? Helaas commissionair, dan ben je aan het verkeerde adres! Maar wat we nu wél moeten doen weten we niet goed. Dan maar naar Ginchi? Maar of we daar wel binnen 3 maanden het land in handen hebben? Eerlijk duurt in dit geval wel echt het langst...  

   

Regen?!

Ongelooflijk maar waar: deze week heeft het bijna elke dag geregend... Maandag was er nog geen wolkje aan de lucht, maar dinsdag begon het. Donkere wolken pakten zich samen. Ik zei al: “Het lijkt waarempel wel of er regen komt!” Maar dat kán natuurlijk helemaal niet half november! Het was al uitzonderlijk dat het begin oktober nog een bui deed, maar dit slaat echt alles. Ach ja, wij als Hollanders kijken er niet gek van op, een buitje meer of minder. Het hóórt voor ons gevoel zelfs zo, midden november, ook al is het weer hier totaal anders. De rozen in de tuin staat uitbundig te bloeien, roze en wit, daar geniet ik elke dag van. We moesten vorige week echt om de dag sproeien, anders gaat het gras er aan. Maar deze week hoefde dat vooral niet. Fijn voor ons. Maar absoluut niet fijn voor de boeren hier. De teff moet geoogst worden. Teff is een typisch Ethiopisch gewas. Het schijnt dat je het nergens anders vind. Het lijkt ergens tussen graan en gras in te zitten. In de regentijd groeit het overal in Ethiopie, velden vol, tot ver op de heuvels. Maar nu is het oogsttijd. En door de regen staat de boeren echt het huilen nader dan het lachen. Wat als de oogst mislukt? Ligt er honger in het verschiet? De teff móét eraf! Dat gebeurd altijd half november. Met de sikkel zie je ze gebukt in het land staan, een paar man of vrouw per veldje. De halmen in een grote bos in de arm, de schoven liggend op de grond. Daarna worden de schoven op een nette grote hoop gelegd. Als alles er af is gaan die hopen naar huis. Ezels worden tot 2 meter hoog beladen, je ziet meer teff dan ezel. De waardevolle vracht wordt naar ieders compound gebracht. Op het erf worden de ossen door de teff gestuurd. Dorsen! En ook hier worden dorsende ossen niet gemuilband. Tevreden kauwen ze een hap in de bek terwijl ze gedrien of gevieren gebroederlijk hun rondjes door de teff sjokken. Weer later word het stro op een nette hoop op de compound gelegd. De voorraad voor het komende jaar. De teffkorrels worden gemalen en van het meel worden enjerra’s gebakken. De dagelijkse gegiste  grote pannekoek van elke Ethiopier. Je scheurt met je rechterhand een stukje van de enjerra, pakt er wat saus mee en eet het op. Ik moet er nogal aan wennen... een zoetekauw die elke week pannekoeken bakt is niet direct weg van zure pannekoeken met pittige saus. Maar het geeft wel opmerkingen onderling: “Zeg, jij wilt hier toch echt blijven wonen he?!” Ze zeggen dat je het moet léren eten, maar dat je er daarna ook echt van genieten kunt. Ik blijf het hopen.

Ginchi & Conferentie

Afgelopen week was een week die in het teken stond van ‘anders en nieuw’. Zoals je in het vorige bericht kon lezen viel de plek waar we hoopten grond te kunnen leasen nogal tegen. Geen weg, geen stroom, geen water, erg natte grond. De aanleg en verbetering daarvan gaat een hoop tijd en geld kosten en dan heb je eigenlijk nog niks. In de dagen daarna ga je nadenken. Voor- en nadelen tegenover elkaar zetten. De streek rondom Asela is schitterend. Het is echt een veehouderijgebied met prima doelgroep. Er is al land vrijgemaakt door de overheid, dus we hoeven geen boeren uit te kopen. Jan vd Haar heeft ook een nevenlocatie daar. Op termijn zal er een kliniek komen en dus zal er een sociaal netwerkje komen om ons meer thuis te voelen i.p.v. lonely in the middle of nowhere. In gedachten zagen we onszelf daar wonen en werken. Maar wegen deze dingen op tegen technische gegevens al genoemde tegenvallers? 

Grond bij Ginchi

Verstand en gevoel wisselen elkaar af. En de weegschaal is toch een beetje aan het doorslaan naar plan B: een stuk grond ten westen van Addis bij Ginchi, ook overheidsgrond, de weg ligt er al, stroom ook, water is beschikbaar. De streek is eigenlijk net zo mooi, we zitten veel dichter bij de hoofdstad (uurtje) waar veel geregeld moet worden, alleen hebben we misschien geen Nederlanders vlakbij om op terug te kunnen vallen… Kunnen we ons thuis daar maken zodat we ons ook thuisvoelen? Kunnen we genoeg socializen in bijv. de internationale kerk in Addis en af en toe een weekendje Debre Zeit met een Hollands volleyball-moment, een samen-eet-moment en de fellowship? Of willen we teveel klitten met eigen mensen en moeten we gewoon genoeg kunnen halen uit Ethiopische en/of internationale vriendschappen? We wonen tenslotte in Ethiopie! Laten we integreren. Dat willen wij toch ook dat buitenlanders in Nederland doen? Maar we hebben wel gemerkt dat we veel energie halen uit het even Hollanders-onder-elkaar-zijn. Adviezen opdoen, ervaringen delen, keuzes maken. Laten we nuchter zijn (ook al typisch Hollands): blijkbaar hebben we dat gewoon nodig! We houden Asela e.o. nog gewoon even vast, proberen daar nieuwe mogelijkheden te vinden met minder nadelen en zoeken intussen uit hoe en wat met Ginchi.

Luisteren naar John Piper

                                                   Pauze

Iets anders en nieuws was de conferentie in de internationale kerk in Addis. De bekende dominee John Piper was daar uitgenodigd om te spreken op een conferentie voor pastors. Zijn vrouw zou meekomen en een vrouwenconferentie houden. Daar hadden wij als Nederlandse christelijke vrouwen wel oren naar! Helaas bleek twee weken vooraf dat zijn vrouw Noel toch niet mee kwam en dat de vrouwenconferentie niet doorging. Erg jammer! Maar via via bleek dat we ook welkom waren bij de 2-daagse conferentie voor pastors. We hebben er maar een gelijk een vrouwenuitje van gemaakt: donderdag vier lezingen: twee van Jason Mayer en twee van John Piper. Om beurten behandelden ze een gedeelte uit de 2^e brief van Paulus aan de gemeente van Korinthe. Indrukwekkende sprekers en even zo indrukwekkend Bijbelgedeelte. Nieuwe dingen kwamen naar voren, dingen werden zo uitgelegd dat je er anders naar ging kijken en dat er nieuwe zichtpunten naar voren kwamen. Het was wel erg intensief, maar toch wilden we vrijdag nog meer horen. ’s Nachts hebben geslapen in een Bed&Breakfast. Leuk om elkaar ook eens tijdens een slaapfeestje mee te maken ;-) dat schept weer een nieuwe band! Vrijdagmorgen weer twee lezingen gehoord, van beide sprekers een vervolggedeelte.

            Deze ingesponnen cocons leveren de zijde

Daarna waren we toe aan iets anders. Je hoofd zit zo vol met alles wat je gehoord hebt, dat je even behoefte hebt aan ontspanning. En wat gaan vrouwen dan doen: thee of koffieleuten met iets lekkers en even shoppen. Dus schoenen kijken, kleren passen en lollig doen. Tja, de energie moest er even uit blijkbaar. Aan het einde van de middag hebben we nog een weverij bezocht: van eitje via zijderups tot zijdevlinder. Maar de zijde komt dan van het inspinnen van de cocon: de draden waarmee een rups dat doet is de uiteindelijke zijde. Dit is eerst plakkerig en wordt daarom gekookt, daarna wordt het gesponnen en dan geweven tot de meest prachtige stoffen. Op deze 

                                            Weverij

weverij konden we alles zien. Het was een leuke afsluiting van een erg leuk vrouwenuitje! En natuurlijk hebben we besloten om dit elk jaar te gaan doen, mét overnachting. Geerten heeft zich er dapper doorheen geslagen… de ene dag karten met kids (Gideon kon het alléén!) en de andere dag pizza eten bij Pyramid Hotel. Dan is het voor iedereen leuk, toch?

Deze week ook een keer melken bij Alfa Farms

Aniek pikt het snel op

Te veel water

Maandag zijn ma Wassink en Miriam weer naar huis vertrokken. ’s Morgens vroeg afscheid nemen en om 6 uur richting vliegtuig. We hebben ervan genoten en dat was wederzijds!

Woensdag ging ik met Geerten eindelijk de grond bij Asela/Doba bekijken, de langverwachte reis. Daar hangt toch veel vanaf! Er eerder heen gaan kon niet, want door de regentijd was de weg onbegaanbaar en het was dus wachten totdat de grond voldoende droog zou zijn. Vol goede moed op pad!

 Eerst een jongen opgehaald bij de gemeente die ons de grond zou wijzen, toen een ander met gps die het ook scheen te weten. Leuk tussendoortje: toen wij stonden te wachten bij het huis van die laatste jongen, zagen we aan de overkant van de weg een drukte met mensen met koeien. Ze gingen in een gebouw naar binnen. Maar wat gingen ze daar doen? Ik kon m’n nieuwsgierigheid niet onderdrukken en ben gaan kijken. Het bleek de plaatselijke kunstmatige inseminatie stal te zijn: elke dag kunnen boeren met hun tochtige koe(ien) daarheen gaan om haar te laten insemineren. Ook werd er gevoeld op drachtigheid. Alle boeren in een rij achter elkaar (ik schat zo’n 20), de voorste koe in een stellage van houten balkjes, een inseminatiebox zeg maar. Opvoelen, insemineren en hup de volgende was aan de beurt. Erg leuk om even te zien! Het percentage drachtigheid na 1^e inseminatie weet ik niet...

Insemineren

Intussen was de jongen er, wij op pad naar de grond. Via een redelijk gravelpad naar een brug. Daarna de heuvel opklimmen. De omgeving was schitterend! De weg werd alleen steeds beroerder. Wel droog gelukkig, maar vol harde sporen. Uiteindelijk was er geen weg meer, alleen een karrespoor door de velden. Foto pad Toen wisten de jongens ook niet meer hoe we moesten. Dan maar een paar herders achterin die de weg moesten wijzen. Na een half uur doemde er een rivierbedding op: zo’n 6 meter behoorlijk steil naar beneden. Aan de andere kant iets minder steil weer omhoog... Er zou grind op de bodem van de rivier liggen en we konden er zeker met de auto door. Nou, laat er eerst maar eens een jongetje op z’n laarzen doorheen lopen. Of er echt geen diepe kuilen zitten ;-) Tja, zat niks anders op om te proberen: helling af, 40 m door de rivier heen rijden, aan de andere kant vol gas weer omhoog.

Gewoon door het riviertje en aan het einde weer omhoog 

Zowaar, we kwamen er tegenop! Hobbeldebobbel verder. Waar ligt die grond nou? Jawel, daar! Een wijd armgebaar moest de grond aangeven. Alles wat je nu ziet in een cirkel. Duidelijk ja. Waar zijn de grenzen? Gewoon, rijd maar een grote cirkel, dat is het zo ongeveer. Natte grond hier, zompig, wat moet dat in de regentijd wel niet zijn. Zou het onder water staan? De boeren staan m’n hun hutjes vast niet voor niks aan de rand op het hogere gedeelte. Ok, foto’s maken, probere te interpreteren waar we zijn (het was een compleet andere plek dan we in gedachten hadden, aan de andere kant van de farm van Jan vd Haar).  Ok, na een tijdje maar eens vertrekken. Gaan we dezelfde 2 uur terug of kiezen we een kortere route, dwars door de velden naar de farm van Jan? Moeten we wel een laatste riviertje oversteken. Maar die gok nemen we, dan kunnen we met een half uur bij het asfalt zijn. Scheelt heel veel tijd en die jongens kunnen ook wel met openbaar vervoer terug. Dat hebben we geweten... De enige oversteekplaats van het riviertje bleek ook de drink- en oversteekplaats voor het lokale vee te zijn. Dus modderig en kapot getrapt. Ik dacht: dat gaat nooit, we zitten in no time vast in die modder. Maar de jongens dachten van niet. Er ligt weer grind onderin, het water is maar een halve meter hoog en aan de andere kant ziet het er redelijk droog uit. Jaja, maar ook veel steiler. Eerst naar de farm van Jan gebeld, of de trekker er was, voor het geval dat...  Ok, we gokken het erop. Ruim twee uur terug is ook niks, zeker niet als je bedenkt dat je dan nog drie uur naar huis moet en het tegen vieren loopt... Dus eerst wat hobbels met een hak verwijderd, daarna vol gas naar beneden, door het water heen en omhoog.  Dat ging beter dan verwacht! Voor mij kwam er keurig een paard waarop ik naar de overkant mocht... ze weten hier hoe het hoort... Maar toen moest de auto nog omhoog... Misschien wel tien keer geprobeerd, kluiten in de sporen, grind in de sporen, maar de laatste drie meter lukte niet, ook niet met een aanloop vanuit het riviertje... De kudde koeien die inmiddels was aangekomen werd ook onrustig en begon te loeien. Ze durfden het water niet in om te drinken. Wat deed dat gekke ding daar in het water?  Na een tijdje overwon de angst het van de dorst en kwamen ze het water in.

Aan de overkant komen lukt, omhoog niet...

Maar wat moeten wij nu? Naar de farm van Jan, een trekker halen. Geerten lopend daarheen, een kilometertje maar, ik bleef bij de auto. Inmiddels was natuurlijk alle jeugd uit de omgeving komen kijken wat die witneuzen daar toch moeilijk deden met die auto. Kleintjes van drie jaar tot groten van een jaar of twintig. Steels kijken naar mij en vragen stellen aan de jongen die met ons meegereden was. En de brutaalsten durfden wat te vragen. Eéntje kon er ook goed Engels dus er kwam een gesprekje op gang. En ze probeerden me te leren tellen in het Amhaars en Oromifa. Ach tja, je moet wat doen om te tijd te doden! Na een tijdje motorgeronk, yes, een trekker! Geerten erop, twee anderen erbij. De trekker bleek bij Jan te staan, maar de driver had de sleutel bij zich en was in Bekoji, een half uur verderop. Hij zou komen. Maar dat betekende weer weet-ik-hoelang wachten. Iemand liep met de sleutel van de combine op zak. Proberen kan geen kwaad. En jawel, de trekker startte! Ik in de auto, Geerten trok hem met gemak omhoog. Hoog en droog weer, gelukkig! “Ciao” geroepen naar al m’n fans ;-) en maken dat we dwars door het bos (het pad was nog steeds moerassig) bij het asfalt kwamen. Drie uur later waren we weer veilig thuis!