Herfstvakantie

Wat is er leuker dan je familie wegwijs maken in Ethiopie en om de dagelijkse dingen te laten zien, de bedrijven van de Nederlanders te bezoeken en te genieten van de Ethiopische natuur? De eerste helft van afgelopen week hebben we dus verschillende bedrijven gezien: de kippen, koeien en groente op Genesis Farm, de kinderen met Gideon in de klas op Interlakesschool, de koeien en varkens van Alfa Farms, het project New Creation voor weeskinderen en ouderen, de kippen op Maranatha, de melk, yoghurt en kaas bij Holland Dairy en last but not least de kruisling koeien en de verloskundige kliniek op Hidi. En omdat Geerten de eerste paar dagen druk was met de ‘nieuwe’ auto over te schrijven in Addis konden ma en Miriam ook kennismaken met het toeren in de bajaj (zeg “badja”) en gari (“kari”).  

Bij het vieren van herfstvakantie (voelt vooral als zomervakantie ;-)) hoort natuurlijk ook wel een beetje een vakantiegevoel. Daarom zijn we vrijdagmorgen om 6 uur in de auto gestapt en via Mojo en Nazareth naar Asela gereden. Na een ontbijt daar hoopten we bij Doba te kunnen gaan kijken, waar we hopen uiteindelijk terecht te komen met onze farm. Maar de laatste 5 km is nog onverhard. Nou ja, onverhard, er ís nog helemaal geen weg, er is alleen bos. En door dat bos loopt een karrenspoor. Dat bleek alleen na het regenseizoen nog niet gebruikt te zijn.. Wij blij met onze nieuwe auto met 4-wheel drive… dus hup, die weg in. Maar na zo’n 100 m zaten we vast in de modder. De weg was nog véél te soppig en zompig, dat werd hem niet. Uitstappen allemaal dus, kijken of ie zelf weer los komt. Na wat duwen van Aniek en Marleen werd het nog niet wat.. gelukkig kwamen er 7 herders aan die waarschijnlijk al lang verwacht hadden dat wij vast zouden komen te zitten. “Bad road!” Tja, daar waren we achter gekomen. Er werd gelijk gebeld met één van de mensen van Jan vd Haar die in Doba ook een farm heeft en er zou een gari aankomen. Prima, wachten we daarop. De auto werd er met vereende krachten uitgeduwd en wij stonden voor een keuze: gaan we ruim een half uur wachten op paard en wagen, daarna weer net zo lang terug, rondkijken bij niks meer dan een grasvlakte waar we hopelijk gaan wonen en daarna weer terug naar de auto? Dat was het ons niet waard dus we hebben onze reis vervolgd uit het bos, over de weg naar Dodola. Vandaar naar Sashemene en verder naar een lodge aan het Langano meer, the Africa Vacation Club. Wat een schitterende plek! Typisch Afrikaanse stijl, heerlijk luxe en aan het water. Dat was dus eerst spullen uitladen, toen zwemmen in het zwembad, daarna zwemmen in het meer en toen dineren in het restaurant. Bij de prijs inbegrepen zat een half uur massage per persoon in het spa-gedeelte, dus dan weet je wel wat je doet na het eten… Vanmorgen lag Geerten al om 7 uur in het zwembad met Gideon en Sem. Daarna ontbijten en op naar het strand! Want ook kajakken en paardrijden op het strand scheen inclusive te zijn! Er waren inderdaad wel kajaks, maar eentje bleek nog bruikbaar te zijn. Je kon dus wat rondpeddelen in je uppie, maar ver en lang weg ga je dan dus niet. En er liepen 3 paarden, maar eentje daarvan werd opgezadeld en het strookje strand was 25 meter… De jongen trok in no-time een gelopje, wij kregen hem niet verder dan een sukkeldraf van een paar meter.. Tja, een ietwat andere manier van paardrijden: korte teugels, hard eraan trekken en hoog boven z’n nek houden en flink aansporen… het lijkt tegengesteld, maar blijkbaar is dat wat ze gewend zijn. Ach, wij hebben er toch van genoten, van even dat hobbelen.

Jong geleerd... bajaj aanhouden

Onderweg naar Hidi

Tegenwoordig zijn ezels hier ook al gemotoriseerd

Vrouwkracht

Hobbelen

Support Letter en Bezoek

Ha, we hebben weer een Support Letter binnen! Een belangrijke, want deze móéten we hebben voor het verkrijgen van de grond. Maandag was Geerten op gesprek geweest bij zeg maar de provincie, maar daar werden korte metten gemaakt: óf je kapitaal omhoog brengen óf je aantal ha halveren. Nou, op beide zitten we niet te wachten. We hebben wel het plan aangepast en het voor 6 jaar geschreven waardoor het investeringskapitaal omhoog gaat, maar smeergeld o.i.d. komt er niet. Woensdag ben ik mee geweest, terug naar hetzelfde bureau. De desbetreffende man was er niet, wel zijn assistente. Ha, ben je daar weer? En heb je je plan aangepast? Jawel, maar waar is je baas. Tja, gisteren een islamitische feestdag, dus hij is halverwege de dag met hoofdpijn naar huis gegaan. Kunnen we dan misschien met de commissionair spreken (treetje hoger dan de baas)? Jawel, die zit daar op z’n kantoor. Dus wij netjes een bonnetje met nr. 8 ontvangen en gaan zitten wachten. Nr. 4 zat net in de spreekkamer… Na een uur of langer waren we aan de beurt. Onze bewuste plan bij ons, maar daar wordt alleen wat door heen gebladerd. We leggen uit wie we zijn en wat onze bedoeling is in Ethiopie. We wijzen hem op de samenvatting voorin het plan en krijgen eerst de indruk dat hij ook moeilijk gaat doen over het kapitaal en de gevraagde ha. Maar na een tijdje blijkt dat hij ons wel begrijpt maar dat hij ons plan hard moet maken bij het investment board dat de uiteindelijke beslissing neemt. En daar wil hij met goede en gegronde argumenten ter tafel komen. Dus: bij grazende koeien in de wei krijgt hij het idee van ‘ranching’. Daar zit de overheid niet op te wachten. De ‘nieuwe’ manier van melkvee houden in Ethiopie is ‘zero grazing’ (geen weidegang maar altijd op stal). De manier van de pasturalisten ligt achter ons, de toekomst ligt in zero grazing. Er bestaat een internationale standaard oppervlakte die daarvoor per koe nodig is. Doe dat maal je aantal koeien en je weet hoeveel grond je aan kunt vragen. Nu 200 ha aanvragen voor 200 koeien? Dat is extensief boeren, en we willen de grond zo intensief mogelijk gebruikt zien. Dat krijg ik nooit verdedigd bij de members van het investment board.

Bovendien moet de goede grond in Asela goed benut worden. Als jullie zoveel grond willen, kies dan een gebied meer naar het oosten of zuiden van Ethiopie, daar is grond genoeg (ja, tegen Kenia aan of richten Somalie, maar veel te heet voor Hollandse koeien!!!) Jullie ‘nieuwe’ manier van free grazing begrijp ik wel, maar krijg ik nooit uitgelegd aan het board. Koeien melken kunnen de Ethiopiers ook, dat doen ze al eeuwen. En zij gaan juist over van nomadisch naar zero grazing... En 200 ha en dan zo weinig opbrengsten? Er zijn investeerders die dat met 10 ha op kunnen brengen. Waarom zouden ze jullie dan 200 ha geven? Maar toch, aan het einde van het gesprek gaf hij toestemming voor z’n support letter. We moeten wel het plan aanpassen naar een plan voor 10 jaar en alle benefits van het bedrijf voor de omgeving (werkgelegenheid, training- en businesscentrum voor kennisoverdracht en ‘welkoop’ voor de boeren, melk(producten) die op de markt komen, e.d.) op papier zetten. Maar toch.. de support letter is binnen! Geerten heeft hem gelijk de volgende morgen naar de gemeente in Asela gebracht.

Vanmorgen is ons eerste bezoek gearriveerd: ma Wassink en Miriam. Na een goede vlucht stonden zij vanmorgen rond 6 uur op het vliegveld in Addis en heeft Geerten ze opgehaald. Heerlijk om elkaar weer te zien, maar de kinderen genieten nog het meest van de koffer vol cadeautjes die oma heeft meegenomen. En we hebben nu ook ons koffiezetapparaat (hoeven we het laatste restje drab in onze beker niet meer te laten staan) en allerlei andere spulletjes die we nog misten. Heel fijn!

Aanhouden

Als we terugkijken op afgelopen week was dat gewoon een heerlijk rustige week. Geerten is naar het Oromia Regional Bureau geweest om te praten over de grond. Dat viel nog niet mee. Hoewel ze zeggen erg blij te zijn met buitenlandse investeerders merk je daar niet direct veel van. Een melkveebedrijf? O, dan heb je een hectare nodig. Want standaard is hier de melkkoeien op stal en voeren met hooi en krachtvoer. Dus voor de gebouwen op de compound heb je aan een hectare genoeg. Dan volgt de uitleg dat wij voedergewassen willen gaan verbouwen (gras, lucerne, e.d.) en dat de koeien geweid gaan worden en dat we op z’n minst 100 ha nodig hebben omdat we op termijn 100 – 150 koeien willen gaan houden. Ja sorry, maar dan is je investeringskapitaal te klein. Want in je plan zeg dat je voer gaat verbouwen, dat je melk gaat produceren en dat je melk gaat verwerken. Leg dan maar weer eens uit dat het nu gaat om het startkapitaal en dat het verwerken bijvoorbeeld (waar meer kapitaal voor nodig is) pas over 5 jaar aan de orde is. Iets nieuws aan de man brengen is overal moeilijk, zo ook in Ethiopië. Nee, je brengt óf je kapitaal omhoog óf je maakt je plan kleiner. Tja, papier is gewillig, daar kun je alles op aanpassen, maar hoe dicht gaan ze daar de komende jaren bovenop zitten? Of komt dit plan op de grote stapel van alle plannen en gaan ze het archief in? Verwacht hij steekpenningen en doet hij daarom zo afhoudend? Moeten we gewoon elke week voor zijn bureau komen zitten? De delegatie per keer groter maken? Een aanbevelingsbrief van de Minister van vorige week onder z’n neus schuiven? Of negeert hij die ook net als de aanbevelingsbrief van het investeringsagentschap? Omdat de minister net van een andere stam is en daarom niet gewaardeerd wordt? Wat is wijs in deze? Tadelech (spreek uit Tadeletsj) kortweg Tadi), een leuke jonge meid die net klaar is met haar accountancy opleiding en hoogstwaarschijnlijk onze toekomstige accountant, adviseerde om gewoon vol te houden met komen, een Ethiopiër mee te nemen en hem te wijzen op z’n plicht om het hele businessplan door te nemen i.p.v. ons af te schepen met een conclusie op basis van de samenvatting die voorin zit. De aanhouder wint, hopen we!

Dat gold ook een beetje voor de matrassen die we inmiddels binnen hebben. In een van onze eerste weken hier hebben we maar gelijk 6 eenpersoonsmatrassen besteld in Addis. Hier in het huurhuis zijn er wel wat aanwezig maar in de toekomst zullen we ze toch nodig hebben. Andere Nederlanders hier hadden in februari al besteld, met 10 dagen zouden ze er zijn, maar in september hadden ze nog steeds niks binnen… dus tijdig bestellen zou wel eens handig kunnen zijn! Jawel meneer, met 20 dagen zouden ze er zijn. Om de week een keer bellen, vragen naar telefoonnummers van andere filialen en wat bleek deze week: ergens stonden er nog gewoon tien! We hebben nu dus voldoende matrassen.. welkom! De bedframes zijn alleen nog in de maak…

Als de oude matrassen tijdens het luchten omwaaien
maken Zaro en Snuf er meteen dankbaar gebruik van..

Wanneer gaan we nou op de boerderij wonen, mama?

Gideon heeft vandaag een vriendje: Jan Brak. Heerlijk samen spelen!

Belevenissen voor de voet

Donderdag en vrijdag waren twee dagen Addis. Waar zouden we zijn we zonder Aniek die altijd even enthousiast de honneurs waarneemt..! Donderdagmorgen gingen we op zoek naar het kantoor van Ethiopian Impressions Tours waar we onze auto gehuurd hebben om deze te voorzien van een kleine onderhoudsbeurt. Ondanks een duidelijke sms met de routebeschrijving konden we het niet vinden. Op een gegeven moment stonden we ergens aan het eind van een straat stil, gebogen over de kaart van Addis en klaar om de auto te keren. Klopt er een politieagent op het raam. “Je hebt je riem niet om en je blokkeert de weg.” Wij uitleggen dat we het kantoor niet kunnen vinden en dat we aan het zoeken zijn. Of hij ons helpen kan. “Nee, je hebt je riem niet om en blokkeert de weg. Waar is je rijbewijs.” “Ok, I have one, I can show you.” “Give it to me!” Nu is er één ding dat je niet moet geven aan een agent en dat is je rijbewijs. Die pikt hij in, hij schrijft een boete uit, die moet je gaan betalen bij een office somewhere en daarna ga je die agent ergens op straat zoeken voor je rijbewijs. En dan kan hij hem maar zo verloren hebben als het een sloddervos is. En waarom zou hij hem afpakken? We stonden stil omdat we keren wilden, stonden bovendien niemand in de weg en een riem moet je alleen om als je rijd (ook zoiets: de bestuurder moet een riem om, de bijrijder en de rest niet..). Dus wat doen we fout? Maar geen gemaar, híér dat ding! Restte Geerten niks anders dan z’n rijbewijs te geven. En nu naar de police station. Stap dan maar in, want wij weten niet waar dat is. Dus onze vriend met z’n collega komen gezellig achterin zitten. Hij spreekt Engels, de ander niet. Maar die schijnt wel vriendelijk te zijn en vraagt naar de kaart om op te zoeken waar we heen moeten. De Rwanda Road. Rwanda Embassy? No, the Rwanda Road. Maar hoe hij ook zoekt, hij kan geen Rwanda Road vinden. Tja, wij ook niet… Om een lang verhaal kort(er) te maken: na wat heen en weer rijden en intussen al praten wat vrienden proberen te worden, zit de auto in een gat aan de grond. Tja, wat wil je: een kleine Toyata Yaris en dan vier man (sorry, drie man en een vrouw) erin, dat is te zwaar. Of het de heren belieft uit te stappen. Dat gebeurd. Maar we moeten niet wegrijden, want dan hebben we het rijbewijs nog niet terug. Hebben de heren al koffie gedronken? Nee. Nou kom op dan, hier is een restaurantje. Zin in koffie? Jawel. Daar zitten we dan, gezellig koffie te drinken met twee agenten. Blijkt onze Engelssprekende vriend uit Debre Zeit te komen. Wat leuk joh, daar wonen wij ook. How is your family? Daar gaat het goed mee, hij komt ons wel een keer opzoeken. Ok, gezellig, gaan we weer koffiedrinken ;-) Intussen vragen we eens tussen neus en lippen door: waar is het rijbewijs eigenlijk? Rijbewijs? O, die ben ik kwijt.. (met een grijns)! Haha, grapje. Het zit gewoon in je borstzakje. Oja, das waar. Hij haalt het tevoorschijn. Hé, je moet het wel plastificeren, zo kreukt hij zo gemakkelijk. Ok, waar doe ik dat? O, wacht even, dat kan mijn collega wel even doen, ik weet wel een shopje. En daar gaan onze niet-Engelssprekende vriend het rijbewijs plastificeren. Als hij terugkomt is zijn koffie koud, maar no problem, you will get a new one. Mag ik eens even kijken hoe mooi hij is geworden? Jawel, hier. En ik bewonder het rijbewijs. Daarna geef ik hem aan Geerten en die stopt hem achteloos in z’n map. Ook weer terug! Nou jongens, het heeft gesmaakt, we gaan maar weer eens. Ajuus! Ach tja, je bent dan een uurtje later, maar koffie drinken wilden we toch doen en we hebben een geplastificeerd rijbewijs op de koop toe!

Our friends ;-)

Vrijdagmorgen mochten we op bezoek bij de minister van Livestock. Hij is nog maar een paar maanden in dienst omdat er onder het Ministerie van Landbouw nu een apart departement voor veehouderij is opgericht. Een heuse praktijkman met hart voor veeteelt. Twee heren van de ambassade hadden een afspraak met hen en nodigden ons uit om kennis met hem te maken en ons bedrijf te promoten. Wie weet wat hij voor ons betekenen kan! Na wat African time kwam hij aan op zijn kantoor en konden we kennismaken. Een nog jonge vriendelijke kerel die na wat officiele agendapunten onder zijn neus te hebben gekregen echte interesse toonde in ons plan. We moesten zeker contact opnemen met het Research Center van het Ministerie om te kijken welke graszaden en –rassen hier in Ethiopie al getest zijn. En over onze locatie rondom Asela/Bekotji was hij ook zeer te spreken omdat dat bij uitstek een veehouderijgebied is. We brachten de nadelen van die plek onder zijn aandacht: er is nog geen infrastructuur en stroom. Maar geen probleem: hij zou die dag of anders de dag daarna wel eens bellen met de regio daar om te vragen of er iets aan de infrastructuur gedaan kan worden. En mocht dat een probleem zijn dan zou hij ook wel een aanbevelingsbrief willen schrijven. Hij zal ons informeren via de mail. Eens zien of daar wat van komt…!

Vrijdagmiddag was er een meeting van de Nederlandse Ondernemers in Ethiopie. Leuk om zo’n 25 verschillende mensen te ontmoeten die allemaal hun eigen business hebben somewhere in Ethiopia. Er waren verschillende presentaties, de nieuwe vrouwelijke ambassadeur stelde zich voor, de bijna online komende website met voor ons super handige informatie (wie, wat, waar in zakelijk Ethiopie) werd geintroduceerd en er was ruimte voor het delen van belevenissen. Heerlijk, dat gemopper over de samenwerking (of beter gezegd: het ontbreken daarvan) met de bank, de diverse agentschappen en departementen. Ach tja, zo zie je maar weer dat iedereen behoefte heeft aan het luchten van zijn/haar hart… Waarschijnlijk doen we over een paar jaar hard mee!

Drukte onderweg

Overstekend wild

Laatste regens

Na Meskel valt er meestal geen regen meer. De regentijd is dan voorbij en de droge tijd begint. Dat betekend overdag meestal heerlijk zonnig met een strakblauwe lucht en ’s nachts lekker koel waarbij het plaatselijk zelfs tot vriezen kan komen. Variatie dus! Maar ondanks dat het afgelopen weekend prachtig weer was en we dachten dat de droge tijd wel aangebroken zou zijn, trokken er gisteren flinke onweersbuien over Addis. Het was de laatste dag van Harry’s bezoek en Geerten en ik waren in Addis om wat zakelijke dingen te regelen: de investment license ophalen (binnen!), een werkvergunning voor Geerten als General Manager aanvragen (binnen!) en ons business plan laten ondertekenen door de consultant (binnen!). Het duurt dan wel een dag, maar dan heb je ook wat! Mijn vergunning als Deputy Manager laat nog even op zich wachten. In de notulen van de aandeelhoudersvergadering stond namelijk dat Harry Second Deputy zou worden (voor de perioden dat wij met verlof zijn), maar dat hadden ze nog nooit meegemaakt en kon echt niet. Noem hem dan Operationeel Manager ofzo… Notulen moeten dus eerst aangepast worden, ondertekend door de NL en ET partij en daarna kan mijn werkvergunning aangevraagd worden. Dus volgende week weer terug naar hetzelfde bureau… Maar toch gingen we met een voldaan gevoel aan het eind van de middag terug naar Debre Zeit. Daar was echter geen spatje regen gevallen. Dat was vandaag echter wel weer anders toen hier de regen op het dak kletterde. Heerlijk voor de grond, hoef ik voorlopig het pas ingezaaide gazon nog niet te besproeien… Jammer voor de stroom, die viel weer eens uit.

Regenbui

De foto's van jullie hangen aan de muur!

Erg gezellig met jullie...